Truyện ngắn của Phương Toàn, cựu phi công VNCH

[phongvien007]

Chuyện Lái Máy Bay
tác giả: PHƯƠNG TOÀN

Phương Toàn tên thật là Nguyễn Viết Toàn, sinh năm 1948 tại Dầu Tiếng- Bình Dương, trú quán Tân Hiệp- Rạch Giá. Gia đình ông tới Mỹ năm 1981, định cư tại Garden City, Kansas. Phục vụ trong Board of Director của phòng Thương Mại địa phương (Chamber of Commerce), ông cũng là Advisory Board Member của Security Bank. Hiện nay ông là President and Owner của BT Plumbing Co. Inc. Trước 1975, ông đã phục vụ tại Phi đoàn Lôi Điểu 223 Biên Hòa và Phi đoàn Mãnh Sư 243 Phù Cát. Mới đây, nhân vụ các cựu trung uý khoá 69A họp khoá trên đất Mỹ, Phương Toàn đã viết bài “Trung Uý Nuôi Tôm”, kể chuyện nhà tù CSVN. Được em ruột là Tân Ngố, người viết bài Bên Bờ Freeway, cổ động Viết Về Nước Mỹ, làn này ông kể chuyện “đời phi công”.

***


Mấy anh em tôi đều khù khờ như nhau. Tân Ngố, thằng em kế từ Cali gọi điện thoại hỏi:

- Anh có biết gì về chương trình Viết về nước Mỹ cuả Việt Báo không"

- Có nghe nhưng không rành mấy.

Nó gạ:
Nếu có rảnh, viết bài gửi sang, nó ký tên, gửi. Lỡ trúng giải, nó ở gần, đại diện lãnh và xài dùm cho.

Tôi nói, bài đăng báo là để cho người viết hay, tôi sang đây, tối ngày đi chôn ống cống, biết gì mà viết với lách. Nó động viên:

- Có nhiều người viết hay, nhưng hay kiểu mèo khen mèo dài đuôi thì đọc không ''phê''. Trong nhà mình, anh được tiếng là khờ nhất. Người khờ thì hay nói thật, mình không hay nhưng mình viết thực, đôi khi ngựa về ngược. Nếu trúng giải, anh em mình cưa đôi.

Sau khi cúp phone, vợ tôi lo lắng hỏi:

- Hai anh em ông không bàn chuyện gửi tiền về Việt Nam đấy chứ"

- Không, bàn chuyện viết bài đăng báo.

Vợ tôi tròn xoe đôi mắt bồ câu quá date kêu lên:

- Giêsu Ma!

Nói đoạn, nó đến gần rờ vào đầu tôi, bắt mạch xem có bị sốt hay không.

Không lẽ từng này tuổi, tôi lại không viết nổi một bài luận văn sao. Tôi quyết định viết bài dự thi, cho dù biết chắc là bị loại nhiều hơn được chọn.

***

Hai vợ chồng tôi lấy nhau được hơn một năm thì vượt biên, vị chi đến nay định cư ở Mỹ được hai chục năm.

Ngày mới sang đến trại tị nạn, hăm hở lắm với những tin đồn được đãi ngộ tại Mỹ. Tôi là phi công của Không quân, vợ tôi là phụ tá nghiệm chế ở Dược khoa, chắc Mỹ chẳng bỏ rơi mình.

Đúng, Mỹ nó chẳng bỏ rơi hai vợ chồng tôi khi đặt chân đến phần đất mới này. Nó cho vợ tôi cái nghề rửa chén, và cho tôi một cái xẻng để làm helper đi đào đất chôn ống cống. Mỹ còn ưu ái hơn, cho chúng tôi mỗi đứa một số quần áo ''tốt'', tha hồ lựa ở kho Salvation Army. Hai vợ chồng từ đó biết thân phận mình, vừa làm, vừa học và vừa góp tiền cắc để gửi về giúp gia đình.

Một hôm, hình như cám cảnh cái nghề mới của tôi, vợ tôi hỏi:

- Kể cho em nghe, tại sao anh lại trở thành phi công"

- Tại anh có chí tang bồng hồ thỉ, muốn làm Đường Minh Hoàng đêm đêm du nguyệt điện.

Đây là lần đầu tiên nói dối vợ, không hiểu tại sao vợ tôi lại biết, nó bĩu môi đáp:

- Xạo ke.

***

Thú thực đời phi công của tôi bắt đầu chẳng phải vì chí tang bồng, mà nó bắt đầu bằng một sự ngẫu nhiên.

Biết khả năng mình chẳng thế nào lái nổi chiếc máy bay. Vì di truyền sao đó, có thể tại ông già bị má tôi dợt cho quay mòng mòng hoài, nên cứ ngồi lên cái gì nhúc nhích là tôi nhức đầu, kể cả ngồi võng.

Tôi ở Rạch giá, thời học trò thỉnh thoảng được về thăm quê, cứ mỗi lần xe đò chạy tới Bình Chánh là tôi bắt đầu ói mửa như con gái có bầu. Nghĩ đến Không Quân, tôi cũng khoái lắm, khoái không phải vì bay bổng mà là vì khỏi lội sình. Nhưng cứ nghĩ sang Không Quân mà không bay được, thế nào nó cũng đuổi về Bộ Binh thì quê lắm.

Tôi gia nhập khóa 1/69 Bộ Binh, đang thụ huấn tại Quang Trung thì Không Quân sang tuyển người. Tôi chẳng tha thiết gì nhưng thằng Trương Phương Tuyên dụ:

- Ghi danh vào Không Quân, theo xe về Trung Tâm Y Khoa khám sức khoẻ, mỗi ngày mình chỉ cởi quần aó cho ông bác sĩ xem, nhảy tưng tưng mấy cái cho ổng đo, rồi vù ra phố chơi chiều về lại quân trường, đã lắm.

Tôi và nó ghi danh vào Không Quân và đúng như nó nói, hai thằng nhởn nhơ một tuần lễ đi khám sức khoẻ. Khám chẳng được là bao, nhưng chiều nào về ngang qua Ngã ba Chú Ía, hai thằng cũng không quên vẫy tay chào mấy nàng Kiều cho thắm tình Quân Dân cá nước.

Mãn khóa Quang Trung, tôi được chuyển về Thủ Đức học tiếp để chờ ngày ra trường. Một hôm chuẩn bị ra tuyến ứng chiến, tôi được lệnh trả quân trang để về Không Quân. Thằng Tuyên nói:

- Chỉ còn 6 tuần nữa ra trường, mang lon chuẩn uý, bây giờ về Không Quân mang Alpha dài dài.

Hai thằng bèn hạ quyết tâm ở lại.

Tôi nói với ông Thượng Sĩ già:

- Thượng Sĩ, tôi không về Không Quân đâu.

Ông trợn mắt lên nạt:

- Giỡn chơi cha non, quân đội chứ ở nhà hay sao" Bộ muốn làm gì thì làm hả " Đến 8 giờ tối mà không ký giấy trả đồ, An Ninh nó ghép vô tội nội tuyến là bỏ mẹ.

Nghe nói tới An Ninh là tóc tôi dựng đứng đàng sau, tôi bèn trả đồ và lấy sự vụ lệnh để về Không Quân.

Tôi được xếp học khóa 69A, toàn là những tay thông minh và gốc bự, như thằng Phan Huy Bách, ba nó là Thủ tướng Phan Huy Quát, thằng Hà Thúc Việt chi chòm ông Hà Thúc Ký, Hồ Văn Anh Tuấn con cháu Hồ Biểu Chánh (Nó thề độc là mình không có dính dáng gì đến Hồ Chí Minh). Chỉ có tôi là bần cố nông mê muội, ngay cả ông già cũng chết ngắc ngày còn nhỏ.

Ra đến Nha Trang tôi được niên trưởng chào đón và dạy dỗ rất chí tình. Khóa đàn anh, tôi gọi là niên trưởng, khóa lớn hơn tôi gọi là đại cồ, lớn nữa thì gọi là siêu đại cồ rồi dần dà lên đến Thiếu uý sinh viên sĩ quan, Trung uý, Đại uý... Có một ông niên trưởng tự xưng là Đại tá sinh viên sĩ quan siêu đại cồ niên trưởng. Hôm mới ra Nha Trang ông bắt tôi chào con Đại bàng ở cổng, ông cầm khẩu carbine lên đạn lách cách tuyên bố:

- Bắn bỏ ba mươi phần trăm không cần làm báo cáo.

Tôi hoảng hồn. Té ra tôi chọn lầm binh chủng rồi, ở đây nó coi mạng sống con người rẻ như bèo.

Ông niên trưởng hay ví von thời gian đi lính của tôi ít hơn ngày ông khai bịnh lậu ở quân trường. Ông dạy tôi về tinh thần ''thượng mã'' của phi công, ông nói ra trận, hạ máy bay địch, nếu phi công nó nhảy dù ra thì bay ngang, lắc cánh mà chào chứ không bắn pilot. Ông dạy về chữ: ''Không bỏ anh em, không bỏ bạn bè''. Ông nói:

- Tất cả mọi người đeo con rồng lên ngực, sống chết có nhau, là ăn cùng mâm, ngủ cùng giường.

Thằng Hà Thúc Việt cười phá lên , ông niên trưởng đến gần gằn giọng:

- Ông này cười cái gì"

- Dạ cười ngủ chung với Tiếp Viên Hàng Không.

Ông ngạc nhiên nhìn nó, đi tới đi lui, ngẫm nghĩ, chợt ông đừng lại gằn giọng:

- Mặt ông ngu hơn thằng chăn trâu, Tiếp Viên nào cho ngủ chung mà mơ.

Nó dí dỏm đáp:

- Dạ tại niên trưởng nói ai đeo con rồng lên ngực thì mình được ngủ chung một giường.

Ông bực lắm, với giọng kẻ cả, ông giải thích:

- Có nhiều loại rồng, rồng Không Quân là rồng khạc lửa, rồng Nữ Tiếp Viên là rồng...lộn.

Đến lượt thằng Tuyên phì cười. Ông quát:

- Ông kia cười cái gì"

Nó bí thế đáp:

- Dạ cười con rồng.

Ông trợn mắt hỏi :

- Con rồng có gì mà cườI"

Tuyên đáp bằng giọng Huế:

- Dạ, tại nó ... lộn.

Cả hàng quân cười ồ lên, ông thấy mấy thằng đàn em này lếu láo qúa, ông phải ra oai kẻo chúng lờn, ông nạt tiếp:

- Rồng lộn có gì mà cười "

- Dạ con rồng lộn không có gì để cười, nhưng Nữ Tiếp Viên rồng lộn thì buồn cười.

Ông tức mình bắt hai thằng móc giò lên cửa sổ, miệng hô to một trăm lần câu: ''Nữ Tiếp Viên rồng lộn không có gì phải cười''.

Tưởng như chưa đã nư, ông đến gần một thằng thấp nhất khóa, gằn giọng hỏi:

- Tại sao ông đã xấu, mà lại còn dám lùn"

Thằng Tú ngơ ngác vài giây rồi đáp sảng:

- Dạ tại ... ông già lùn.

Ông niên trưởng lại đi thêm một bài giáo khoa thư:

- Xe trước đổ thì xe sau tránh, cây đắng thì phải cố sinh trái ngọt, ông già lùn thì con phải cao, ông biết vậy mà còn ngoan cố cứ lùn. Móc giò lên đuôi bom cho tôi.

Giải quyết xong thằng Tú, ông bước sang đứa kế, ông hỏi:

- Ông tên gì "

- Khóa sinh Lê Văn Nãi, khóa 69A trình diện niên trưởng.

Ông nhìn thằng Nãi đẹp trai, cố kiếm một tội để ghép. Ông chửi :

- Gái bán Bar cũng biết ông thuộc khóa 69A, tôi hỏi tên, khai chi cả khóa. Ông họ Lê, biết Lê Long Đĩnh không"

- Dạ không.

- Mặt ông và mặt Lê Long Đĩnh giống nhau như đúc mà còn chối, Lê Long Đĩnh là vua dâm dật Lê Ngọa Triều, ông tổ mười đời của ông mà ông còn chối thì mai sau ông sẽ chối bỏ bạn bè. Từ nay mỗi lần trình diện, ông phải nói: Khóa sinh Lê Văn Nãi, cháu đích tôn Lê Ngọa Triều, ông quên thì thác cô hồn với tôi.

Ông niên trưởng chừng như thấy quá mất giờ để phạt từng thằng, ông dõng dạc tuyên bố:

- Chưa có một khóa nào ngu như khóa này, mặt ông nào cũng đần đần độn độn, tôi đếm từ một tới năm, không muốn thấy một cái chân ông nào còn đứng trên quả địa cầu.

Ông bắt đầu đếm, hàng quân như ong vỡ tổ, mỗi đứa cố gắng kiếm một vị trí để móc cẳng mình cao hơn mặt đất, không cứ là móc lên cái gì, miễn là đôi giày bốt không còn chạm mặt đất cho ông niên trưởng hài lòng.

Tôi cắn chặt hai hàm răng, sợ bật cười sẽ bị ông ra lệnh móc cẳng lên ngọn cây dương thì khốn.

***

Thấm thoắt một năm trôi qua, tôi được đi Mỹ để học lái máy bay.

Đây là lần thứ ba tôi được leo lên chìếc máy bay. Hai lần trước đều ngồi bệt dưới sàn chiếc C119 thủng đít đi từ Sài Gòn ra Nha Trang và về lại, lần nào mưa cũng hắt ướt như chuột lột, lần này chiếc máy bay của hãng Braniff International không dột mà lại có ghế đàng hoàng, cô chiêu đãi viên đẹp hết cỡ, cô ta hỏi chuyện tôi nhiều, nhưng tôi không hiểu mấy. Một lần tới bữa ăn cô hỏi:

- Do you want coffee, tea or milk"

Nhìn chiếc xe cô đẩy, tôi hiểu ngay rằng cô hỏi tôi muốn ăn uống gì không.

Tôi trả lời là Yes. Cô lại hỏi:

- You want some coffee"

Tôi lập lại là Yes, với chữ S kéo dài thêm, ý nói muốn lắm.

Cô đưa cho tôi một ly cà phê đắng nghét. Mỉm miệng cười duyên, chắc cô đoán chuyến phi cơ này đụng toàn thứ thiệt, không cần phải hỏi thêm thằng Việt, cô đưa cho nó một ly sữa tươi. Cô hỏi hai đứa :

- Do you want some sugar"

Tôi tưởng cô hỏi muốn thêm cà phê không, nên trả lời rất lịch sự :

- No, thank you Sir .

Uống xong ly cà phê đắng, tôi hỏi thằng Việt, sao mầy được uống sữa, nó trả lời cũng không hiểu tại sao. Tôi nói ở quê tao sữa bột pha ra toàn cho heo ăn, người uống đau bụng chết. Nó nói, họ đưa gì thì uống nấy chứ bộ chọn được sao" Tôi than phiền phải uống cà phê đắng, nó nói chắc Mỹ nó không uống đường, hôm nay mình sang Mỹ tập uống cà phê đắng cho quen .

Sang đến Lackland Air Force Base tôi được học Anh ngữ và mãn khóa, lúc này trình độ Anh ngữ khấm khá lắm rồi, ông thầy Anh văn dưới quê bị tôi bỏ xa. Dù sao tôi cũng phải mang ơn ông vì ông đã dạy cho tôi biết những câu vỡ lòng, như chữ '' bacon'' nghĩa là thịt mỡ, hot dog'' là thịt chó nóng hổi và ''chase the girl'' nghĩa là rượt con gái. Tôi cũng đã biết chắc chắn rằng đồng mười xu tuy nó nhỏ hơn đồng năm xu nhưng giá trị gấp đôi.

Cuối cùng ngày chờ đợi đã đến, đó là ngày chuyển trại để đi học lái máy bay ở Fort Wolter,Texas, tôi lo lắm, vì cái bệnh say gió của mình thế nào cũng bị rớt đài. Hôm đầu tiên ra phi đạo, thằng thầy cho tôi lên chiếc TH 55 nhỏ như cái trứng gà, lại không có cửa, nó bay lên tắp tít mây xanh nghiêng qua nghiêng lại phát khiếp, mỗi lần như vậy tôi phải uốn người vào trong cho máy bay thăng bằng trở lại, chỉ sợ mình rớt ra ngoài. Có nhiều lần tôi phải gồng tay lại nắm lấy thành ghế cho chắc. Sau gần một giờ biểu diễn, thằng thầy đáp xuống phi đạo, nhìn tôi cười cười, tôi ra hiệu cho nó, ý nói phải ngừng ngay tại chỗ cho tôi nhảy xuống, bằng không tôi sẽ ói thẳng vào mặt nó. Thằng thầy đứng lại cho tôi ói. Tôi ói một cách thoải mái cho dù biết rằng cú ói này sẽ chấm dứt cuộc đời bay bổng cuả mình.

Lạ quá, sau khi đưa máy bay vào chỗ đậu, nó khen tôi chịu đựng giỏi và tiên đoán là tôi sẽ bay được. Tôi vận dụng khả năng Anh ngữ để hỏi là tại sao ói mà bay được" Nó cười cười trả lời:

Chẳng có thằng nào mà không ói ngày nó bay thử đầu tiên cả.

Tôi mừng lắm, thì ra tôi ói là do thằng này nó chơi, có lẽ cái sự quay mòng mòng của má tôi nó không áp phê ở xứ Mỹ này. Chắc là được Chúa Phật độ trì, sau gần một năm tôi thi mãn khóa và đậu. Bạn bè có đứa xì xào rằng tôi đậu vớt.

Về nước và chuyển về Không đoàn 43 Chiến thuật ở Biên Hoà. Một hôm đi hành quân ở biên giới Kampuchia, thả Biệt kích Lôi Hổ, đang mơ mộng nhìn con suối thì đạn AK nổ như bắp rang, phi cơ tôi như cục sắt rớt cái bịch xuống sườn đồi, tôi chẳng còn nhớ tí ti gì về phương pháp đáp khẩn cấp mà trường đã dạy. Nhìn ra ngoài, thấy chiếc phi cơ móp bẹp như con cóc tiá, cánh quạt chém cây rừng đổ te tua và chiếc cánh quạt cũng te tua chẳng kém ngọn cây rừng. Hai chiếc Cobra của Mỹ hộ tống bắn rocket rầm rầm làm tôi hoảng quá, rút vội cái chốt gắn khẩu đại liên cùng thằng xạ thủ phóng ra rừng chạy một mạch. Chạy khoảng 200 mét, tôi hoàn hồn chút đỉnh và

mệt quá, tôi chọn chiếc gò mối cao, căng chiếc càng đại liên ra, chuẩn bị một xạ trường để chiến đấu. Thằng VC nào vô phúc nhào lên là nhất định sẽ sinh Bắc tử Nam. Tôi thấy thiếu một cái gì mà nghĩ hoài không ra, bỗng thằng xạ thủ hỏi:

- Thiếu uý, mình không có đạn à"

Lúc bấy giờ tôi mới nhớ, thì ra vác cây đại liên mà chạy, tôi quên phéng ngay thùng đạn còn nằm trên phi cơ, tôi vội tháo lấy chiếc nòng, rồi vứt cây súng M 60 vào bụi rậm và... chạy tiếp.

Tôi còn một cây P 38 và hai viên đạn, lúc này mới thấy nguy hiểm quá chừng, hai viên đạn thì làm được trò trống gì. Ngày lãnh súng, tôi được phát 6 viên đạn, ráp đầy các lỗ của trái khế trong ổ súng, tôi thấy hơi ít, hỏi ông Phi đoàn phó, ông nói:

- Pilot đi đâu cũng chỉ đeo có một cây súng và hai viên đạn, mày có 6 viên còn ít ỏi gì. Nghe nói thế sau này mỗi lần đi bay gần bãi trống tôi hay bắn bia và cuối cùng còn lại đúng hai viên. Trên tay còn cái nòng súng M 60, tôi nghĩ, Việt cộng đội nón cối, mình lựa thế, dến cho một nòng đại liên bằng sắt lên đầu, có mà trời cứu. Nghĩ thế nên tôi vững bụng đôi chút. Cũng may lần này có hai chiếc gunship hộ tống và mấy chiếc H 34 thả Lôi Hổ ở Lào đang bay về gần, xuống bốc bọn tôi về an toàn.

Thấy hai thằng Võ Trang bay vòng vòng có vẻ đỡ hơn đi thả Lôi Hổ, tôi có ý định xin về bay Gunship, chưa kịp xin thì hên quá, xếp của tôi cho tăng cường vào Phi đội Gunship. Bay Gunship thì mệt một chút nhưng không phải lơ lửng trên ngọn cây đưa bụng cho chúng bắn.

Một hôm đi hành quân ở gần Bến Thế, Bình Dương, tôi phải yểm trợ cho Bộ Binh hành quân. Quân bạn cho biết họ ở sát bờ nam con rạch, địch ở phía bắc. Tôi nghĩ thầm, mấy cha Bộ Binh hay lừa mình, thôi thì bay cách hướng Nam con rạch hai cây số, bắn về phía Bắc, rồi cách con rạch một cây số ta vòng lại, nếu máy trục trặc thì cũng rớt lên đầu quân bạn. Tôi vào trục, nhắm mục tiêu bóp cò, rocket không nổ, tôi lượn ra mới hay mình bật lầm nút. Tôi nhào vào lại, bắn được hai quả rocket, một quả tịt, một quả nổ ở hướng nam con rạch, thì thấy đạn phòng không bay tứ phía, phi cơ bốc cháy ở bình xăng, tôi phải cho máy bay, bay ở vị thế nghiêng, cho khối lửa dạt ra ngoài, kẻo nó tràn vô phòng lái.

Theo bài bản học khi ở trường lái, nếu máy bay cháy, việc đầu tiên là phải bấm nút release cho hai bó rocket rớt khỏi thân tàu, kẻo nó bắt lửa nổ là bỏ mẹ cả đám. Tôi tính làm như vậy nhưng chợt nhớ lời ông già dặn hồi nhỏ: Đánh nhau, nếu bị thằng hàng xóm đấm vào mặt, không đấm lại được, thì lấy đất cày mà phang vào mái nhà nó, gặp thằng keo kiệt, tiền sửa mái nhà làm nó đau hơn bị đấm thiệt. Nên thay vì release hai bó rocket, tôi bèn bật nút cho nó nổ ''la phan''. Ôi thôi mười sáu quả còn lại thi nhau chui khỏi giàn phóng, quả thì nổ ở hướng bắc con rạch, quả thì bay tuốt sang bên kia sông Saì gòn nổ ở tận mật khu Bời Lời. Tôi quẹo 180 độ và cho phi cơ nhào đại xuống con rạch gần đó.

Chiếc máy bay cày tung bùn như con cá thòi lòi phóng dưới bãi sình và tôi phóng vội ra ngoài. Cụ mẹ cuộc đời, tôi bị lừa, Bộ Binh nó cách con rạch tới hai cây số. Sau này hỏi lại, tôi được trả lời là nó sợ tài bắn cuả tôi, nếu không nói vậy lỡ tôi bắn trúng đầu nó thì sao. Mà nó hay thiệt, nếu nó ở phía nam con rạch như lời nó nói, thì quả rocket vừa rồi đã làm nó chạy té đái trong quần.

Cũng may số tôi còn lớn, thằng Gunship 2 kề kịp và bốc tôi lên an toàn, bỏ lại chiếc máy bay cháy mịt mù ven bờ suối. Về đến Phú Lợi, tôi mới hoàn hồn hẳn và nhận ra Phi hành đoàn thiếu một người. Tôi hỏi Cơ Phi là thiếu ai, nó nói thằng Xạ Thủ nóng quá phóng ra lúc còn ở cao độ hơn trăm bộ. Và cũng may mắn là nó rớt xuống cái bào và thằng C & C hành quân gần đó bốc lên rồi.

Hôm sau đơn vị cho biết, tôi sẽ được Anh Dũng Bội Tinh, công bắn mười sáu quả rocket, trúng hầm đạn VC gây nhiều tiếng nổ phụ, tôi còn được Chiến Thương Bội Tinh vì vết phỏng trên tay do quên mang chiếc găng tay chắn lửa Nomex, cộng thêm chiếc Phi Dũng Bội Tinh vì tôi bay hay quá, máy bay đã cháy mà còn lết cả mấy trăm thước mới chịu rớt.

***

Trời phú cho tôi cái tính hay sợ chết, sau lần chết hụt này, tôi nhắm xem có loại phi vụ nào ngon hơn bay Gunship hay không.

May thay, phi đoàn trưởng nói tôi có tướng ''sát phi''. Cả phi đoàn có không đầy hai chục chiếc phi cơ bay được, tôi đã nướng hết hai, ông không muốn mất thêm nữa, nên cho tôi bay những phi vụ liên lạc, và bay VIP thật là nhàn hạ.

Một hôm nhận lệnh bay cho Phủ Phó Tổng Thống, đáp ở bãi đáp VIP Air Vietnam. Tôi tưởng là mình sẽ chở tướng Kỳ hoặc bay theo chiếc Triệu Minh Vô Kỵ của ông, tôi đáp chỗ ấn định thì chẳng thấy tướng tá nào, chỉ thấy một ông già râu tóc bạc phơ cùng hai cô bé thơm như mít tố nữ, tháp tùng bằng một anh Đại uý với chiếc máy truyền tin PRC 25.

Ông Đại uý hách xì xằng này ra lệnh cho tôi đi Trà Vinh. Tôi hỏi Trà Vinh là ở đâu" Ông trợn mắt nhìn tôi như nhìn một dị nhân, có lẽ ông nghĩ sao có thằng phi công ngu như vậy. Nhướng đôi lông mày, ông nói Trà Vinh nó ở Vĩnh Bình.Tôi tưởng rằng mình sẽ bay vòng vòng ở Quân khu 3 nên hỏi: Vĩnh Bình có gần Phước Bình không" Ông hỏi: Phước Bình nào" Tôi nói Phước Bình ở gần núi Bà Rá trên Phước Long. Ông chán đời nói: Mình đi Vùng 4. Tôi nói là không có bản đồ đi Vĩnh Bình ở Vùng 4 vì tôi hành quân ở vùng 3 Chiến thuật, ông nói cứ bay đi rồi ông chỉ.

Tôi bay xuống Vĩnh Bình, ông liên lạc sao đó, Tỉnh trưởng ra đón vào tòa hành chánh, để lại tôi và hai em bé xinh xinh chờ ở phi trường.

Tôi hỏi:

- Hai cô đi đâu mà xuống đây"

- Dạ em đi ăn giỗ ngoại.

Bây giờ thì tôi biết là phi vụ cuả tôi có nhiệm vụ đưa hai cô gái về quê ăn giỗ ông ngoại.

Chiếc xe Jeep cuả tỉnh chạy ra chở thêm mấy người nữa, có ông già búi tó, có bà mặc bà ba. Ông Đại Uý lại ra lệnh cho tôi:

- Mình đi Chợ Lách. Tôi lại hỏi:

Chợ Lách nó ở đâu"

- Ông chán nản nhìn tôi và lập lại câu cũ:

- Bay đi rồi tôi chỉ.

Ông khoác tay chỉ tôi bay về hướng Vĩnh Long, qua con sông Mỹ Thuận, rồi vòng vòng một hồi, ông chỉ một con sông, bảo tôi theo đó mà bay. Đến một con rạch nhỏ, ông dòm xuống một xóm làng và bảo tôi đáp xuống một con đê, gần đồn Nghĩa Quân. Ông ra lệnh:

- Tắt máy rồi mình vào đây ăn giỗ, chiều về.

Bốn thằng Phi Hành Đoàn tụi tôi nhìn nhau, tôi không dám để chiếc máy bay nằm đây cho Nghĩa Quân coi để vào ăn giỗ, sợ vợ nó xúi hút xăng về nấu rờ sô hoặc bỏ muối vào bình xăng chút ra đề khó nổ. Tôi năn nỉ ông cho bọn tôi về Mỹ Tho hay đâu đó để kiếm cơm bình dân mà ăn. Ông nói đi đâu thì đi 4 giờ trở lại đón Phái đoàn. Tôi bực mình cho phi cơ bay về Vĩnh Long đáp xuống bãi nổi ở bờ sông trước dinh Tỉnh trưởng. Một anh Địa Phương Quân ra đuổi, nói bãi đó dành riêng cho tỉnh trưởng, thằng Cơ Phi cương ẩu:

- Tỉnh Trưởng lớn bằng Phó Tổng Thống không" Phi cơ này của phủ Phó Tổng Thống.

Anh Địa Phương Quân chạy vào trong, lôi ra một anh Đại Uý, anh này khúm núm như tôi là Phó Tổng Thống vậy, anh hỏi tôi cần gì, tôi mượn một xe Jeep đi ăn cơm. Cơm xong tôi phanh ngực áo bay, tụt phẹc ma tuya tới gần háng cho mát, giăng võng nằm ngủ. Ông Đại Uý thỉnh thoảng ra dòm chừng, có lẽ ông thắc mắc, sao Phi hành đoàn của Phó Tổng Thống mà quá bình dân và xấu trai như vậy. Gần bốn giờ chiều, trở lại Chợ Lách đón phái đoàn. Hôm sau kể chuyện lại cho thằng Tuất nghe, nó trợn mắt:

- Mày điếc không sợ súng, vùng đó tụi tao ít thằng nào dám la cà vào, bay thấp thì AK nó bắn, bay cao thì SA 7 nó chào.

Tôi ngẫm nghĩ, phi vụ nào cũng nguy hiểm cả, như thế làm sao sống nổi cho đến ngày biết yêu. Tôi hỏi ông Phi đoàn Trưởng có phi vụ nào đỡ nguy hiểm hơn không, ông nói:

- Có, ở ngoài Phù Cát bay đỡ nguy hiểm hơn, vì toàn là cát và nước biển, có rớt cũng rớt êm êm.

Thực ra ông chỉ nói chơi thôi, vì tôi là thằng cuối cùng luân phiên thuyên chuyển sau bốn năm ở phi đoàn. Tôi ra Phù Cát, an toàn thật, vì thời điểm này Mỹ cắt viện trợ, một tháng chỉ bay vài phi vụ, còn lại là chuyên học nhảy đầm và luyện Tae Kwon Do.

Đến hôm di tản chiến thuật về Nha Trang, tôi đang uống cà phê ở Câu lạc bộ thì nghe súng nổ tứ tung, chạy ra ngoài thấy lính Không Quân chạy đầy phi đạo, tôi vội chạy ra chiếc phi cơ cuả mình, còn cách khoảng 20 mét thì thấy nó tự động vọt lên trời, bên trong đen ngòm là người. Quýnh quá, tôi vòng ngược trở lại, thấy một chiếc phi cơ cũng đầy là lính, trên ghế lái có một anh mặc đồ bay ngồi đó, chiếc ghế trưởng phi cơ còn trống, tôi phóng lên ngồi, cả phi cơ đều nhìn tôi. Tôi hỏi ông phi công:

- Vọt đi chứ cha, nó tràn ngập bây giờ.

Anh phi công nói:

- Em bay không được.

Tôi vội chụp cần lái, mở máy, cho phi cơ vội vọt lên trời và theo đoàn phi cơ hướng về Nam, đáp xuống Tân Sơn Nhất. Tôi hỏi ông phi công ngồi bên trái:

- Ông là phi công gì mà không biết bay"

- Dạ em chưa ra trường, với lại hôm nay máy bay nhiều quá, mà em thì không có Check list để mở máy.

Đó là phi vụ cuối cùng cuả tôi, nó chấm dứt cuộc đời bay một cách vô duyên, có lẽ cũng giống như nó đã bắt đầu cuộc đời bay bổng vô lý cuả tôi. Nó không bắt đầu bằng mộng mây trời và cũng không kết thúc bằng những chiến công oanh liệt.

Phi công của Không Quân toàn là những anh hùng, những người hào hoa và bay bướm, không hiểu tại sao lại đọa ra một thằng như tôi, vừa cù lần vừa dấm dớ. Hơn 5 năm khoác chiếc aó bay, tôi chẳng làm được cái gì nên tích sự, ngoại trừ lừa được một người con gái khờ, đó là má bầy trẻ của tôi bây giờ. Cho tới nay bà vẫn tin là tôi ngon lắm, hơn hẳn những thằng phi công khác, cho dù cứ mỗi lần tôi gáy, thì theo thói quen, bà vẫn đồng ý bằng câu trả lời cũ ''xạo ke''.

Hiện nay đã''An cư lạc nghiệp'' tại Mỹ, tuy cũng rất cùi đày chẳng kém ai, nhưng vào cuối tuần, tôi cũng hay la cà ở quán cà phê nghe anh em bàn chuyện thế sự.

Quán cà phê chỗ tôi ở, có đủ mọi chuyện dài ''Nhân dân tự vệ'', từ những ông đội đá vá trời một thuở, bây giờ làm Lã Vọng ở nhà ăn trợ cấp, đến những người biết quá nhiều nghề, chẳng nơi nào xứng đáng cho ông làm, bèn đi thụt bi da chờ thời. Tôi biết mình từng là pilot xạo ke thủa nọ, không dám gáy nồ trước đám đông, chỉ ngồi nghe kể chuyện thế thái nhân tình.

Hôm qua, có một ông sau khi kể thành tích long trời lở đất, thấy tôi ngồi im như Bụt, ông hỏi:

- Thế chú ngày xưa làm gì"

Bản tính bần cố nông của tôi tự nhiên vùng lên, không tự chế được mình, tôi gáy:

- Bay cho Phủ Phó Tổng Thống.

Cả quán bi da quay lại nhìn tôi, có nhiều câu bàn tán nhưng một câu tôi thấy thấm thía nhất do một anh thanh niên nói: “Xạo ke.”

Chuyện đóng góp vào cuộc chiến của tôi không có gì đáng ghi vào công trận, mà toàn là những chuyện làm mất mặt pilot và binh chủng. Tôi chỉ mong các phi công của Không lực thứ lỗi cho vì tôi bắt đầu nhận ra chân lý: ''Nhận cái dở mình có, hay hơn đánh bóng cái hay mình không có''.

Tuần rồi dự lễ ra trường của đứa con gái, nhìn lên câu khẩu hiệu mà lớp 2001 dùng làm kim chỉ nam cho cuộc đời tương lai của chúng, tôi suy nghĩ mãi. Câu nói rất giản dị của Tony Arata: 'I will do my dreaming with my eyes wide open and I will do my looking back with my eyes closed''.

Tuy phải lưu vong ở quê người, ngày ngày đóng vai thằng phu ống nước, kiếm đồng bạc nuôi con ăn học, khó có hy vọng trở về quê cũ cầm lại cần lái chiếc trực thăng, tôi vẫn cầu mong sao, kiếp sau nếu có làm người, tôi sẽ cố gắng trở thành một phi công đàng hoàng hơn để xứng đáng với lời hát: ''Phi công ra đi lướt trên ngàn mây gió''.

Tôi cũng mong sao tập thể phi công không buồn lòng khi có một thằng ''Pilot ke'' dám kể chuyện ''Xạo ke'' mà tỏ ra chẳng ''ke'' gì về dĩ vãng, ở cái mảnh đất tạm dung này. Thật là đa tạ, đa tạ.

Phương Toàn

[phongvien007]

Lái Máy Bay Mỹ, Đi Máy Bay Nga

Người Viết: PHƯƠNG TOÀN

“Ta vốn dĩ là con chiên không ngoan đạo

Nếu lỡ lên thiên đàng cũng chỉ vì em.”

Tôi đi đạo theo cái kiểu đó, nhưng khi bị vào hộp sau 30-4 vẫn bị kể là một thằng "Bốn có" của trại cải tạo. Đó là: Có du học; Có phi pháo; Có Công giáo; Có Bắc Kỳ di cư. Ba có đầu thì tôi không phàn nàn, nhưng ghép tôi vào tội Bắc Kỳ di cư thì quả là oan ơi ông địa.

Vốn sanh đẻ ở Bình Dương, nhưng ngụ cư ở Cái Sắn với những người di cư năm 54, nên mấy đứa cùng lớp kêu anh em tôi là "thằng Nam". Nhờ gần mực thì đen, gần đèn thì tối, nên mấy năm sau tôi chửi thề và nói tục bằng tiếng Bắc còn ngon hơn tụi nó nhiều.

Ngày thi tiểu học, cần có khai sinh để nộp đơn, má tôi dụ khị được hai ông Trùm Khờ của xứ đạo đi xuống toà Hoà Giải Rộng Quyền của tỉnh Kiên Giang mà thề rằng: Tôi đẻ ở tỉnh Bùi Chu ngoài Bắc. Thế là tôi nghiễm nhiên trở thành thằng Bắc Kỳ di cư với tờ Thế Vì Khai Sanh ghi sinh quán là làng Địch Giáo, huyện Giao Thuỷ, tỉnh Bùi Chu.

Khi lên học trên Sài Gòn, mấy thằng Nam Kỳ Quốc muốn chọc quê tôi, cứ chờ khi có mặt mấy đứa con gái, giả làm một ông già hút thuốc lào rồi nói:- Thuốc lào Cái Sắn! Say! Đó là câu quảng cáo mà ta hay thấy ở chợ Ông Tạ hay đầu ngõ vào xứ Bùi Phát đường Trương Minh Giảng. Có khi tụi nó còn hợp ca: “Từ Bắc vô Nam tay cầm bó rau. Còn tay kia , ta dắt con cầy.” Những lúc đó tôi cầu trời khấn Phật cho mấy thằng giá sống kia thi rớt để vô Quang Trung cho đáng đời.

Sau bao nhiêu năm quân ngũ với bao lần sưu tra lý lịch, tôi vẫn yên trí rằng mình sinh ở tỉnh Bùi Chu. Mãi cho đến ngày xập tiệm, có một anh Bắc kỳ chính hiệu Bà Lang Trọc cho tôi biết là ở ngoài Bắc làm gì có tỉnh Bùi Chu, Giáo Phận Bùi Chu thì có. Tôi thắc mắc: Bùi Chu là Giáo phận hay họ đạo nhỏ bé là thế mà sao đi đâu cũng thấy địa danh dính dáng tới nó"

Tôi ở xứ Tân Chu, bên kia sông là Tân Bùi, bác tôi ở trên Bùi Phát SG, ở gần Nghĩa trang QĐ Biên Hoà còn có Bùi Thái nữa. Người Bắc Bùi Chu đặt tên ngộ lắm: Ông Bứa có thằng em là ông Bỉnh, hai thằng con ông là thằng Vênh, thằng Váo. Kêu tên cả gia đình ông ra thì dân anh chị nghe cũng phải phát rét. Ông anh rể tôi tên là Yêm, anh ông tên là Uông, Bố tên Am, tên cả nhà: Am Uông Yêm nghe cứ như bản nhạc ếch nhái kêu ngày mưa đầu mùa dưới ruộng vậy.

Ngôn ngữ người di cư hồi đó cũng khó hiểu: Cái thước thăng bằng của thợ nề họ kêu là cái Li-vô (level), cái gào mên ăn cơm của lính họ gọi là cái Lập-là (plate). Tôi vào khoá 69A Hoa tiêu thì họ gọi là Lái Phi Công!

Gần nhà tôi có ông hàng xóm tốt bụng nhưng coi bộ ông ganh với má tôi lắm, chỉ vì bà là đàn bà goá mà dám có đứa con "Bay được lên giời". Thỉnh thoảng để tự an ủi hay để an phận, ông thở dài nói:- Bay lên giời! Kinh bỏ mẹ! Nếu có ai hỏi tôi bay bổng ra sao, tôi thường cười rồi lập lại câu nói ngày xưa của ông: Kinh bỏ mẹ.

Thực ra đời bay bổng, kể cả đi bay lẫn đi máy bay có những cái vui, nhưng cũng có những nỗi lo sợ ít ai chối cãi được. Tính tôi nhát cáy, mà sao ông trời cứ cho tôi gặp những sự bủn rủn tay chân. Hôm chở ông Tư lịnh Sư đoàn từ Tân Uyên sang Lai Khê họp, mới qua khoảng Bố Lá thì trần mây thấp quá nên phi cơ chỉ bay cao khoảng 1000 bộ, đạn VC nổ như bắp rang dọc theo một tuyến thật dài cả cây số. Ngài Tư Lịnh hoảng quá vội lấy tấm bản đồ hành quân che lên mặt để... tránh đạn! Thử hỏi gặp cảnh như thế bố thằng nào lại không sợ. Nhất là khi đáp xuống Lai Khê kiểm lại: Thân tàu lãnh hơn 10 lỗ đạn.

Đi hành quân Kampuchia, gồm 1 CC, 2 gunships, và 4 slicks khởi hành từ Biên Hoà trực chỉ Tây Ninh. Ông CC muốn dẫn bầy rồng rồng đi le gái nên dõng dạc ra lệnh:- Bay theo quốc lộ cho an toàn. Một hợp đoàn gồm bảy chiếc bay rà rà sát mặt đường, thỉnh thoảng lơ xe đò nhìn lên có vẻ ngưỡng mộ lắm. Ngang Trảng Bàng, chiếc Lead la lên:-Sương mù nhiều quá. Ê ! CC làm sao bây giờ" -Lead cứ bay tới; Thằng một quẹo trái; Thằng hai quẹo phải; Trail bốc lên cao. Gunships bay sau la hoảng:-Tụi tao kè hai bên, thằng nào quẹo, tao húc! Tôi bay trail (Chiếc cuối cùng) nghe thế hồn phi phách tán, bèn bốc tít lên tận trời xanh, mặc cho sương mù dầy đặc. Khoảng hai phút sau, văng ra được một lỗ mây, to hơn cái dạng háng của thím Tư Nãi, mừng thầm. Bỗng thấy một chiếc UH từ cụm mây bên kia bay cái vèo bên hông và lủi tuốt vào vùng mây khói âm u. Trong cảnh này có ai dám nói là mình không sợ " Thằng Xạ thủ đái ra chiếc "Phi bào" sau khi kêu được một câu : - Chúa ơi!

Nhờ vận số hên, (Hồi đó tôi cứ tưởng là do tài bay bổng của mình) bốn Tề Thiên tụi tôi cũng đằng vân lên được bên trên mây, có điều không thằng nào đoán nổi là núi Bà Đen nó nằm ở chỗ nào phía dưới. Sợ cảnh "Đi không ai tìm xác rơi" nên chiếc UH cứ bay vòng vòng trên mây hoài. Khốn nỗi là xăng có hạn, làm sao bây giờ " Chúa ơi! Nếu có thiêng thì cho người đi kiếm xác bọn con, trước sau gì con cũng phải đục mây chui xuống. Tôi chuẩn bị làm một kỳ công tối kỵ của ngành phi hành: Chui mây. Có lẽ lời cầu được Chúa thông cảm vì:

Dù sao thì chúa cũng
Một thời làm trai tơ

Dù sao thì chúa cũng
Là đàn ông dại khờ

(Thơ trích)

Sau một hồi vật lộn với mây, bọn tôi cũng xuống được đất an toàn. Thằng Xạ thủ nói “Vợ em nó bảo Giời vật em cũng không chết. Thiêng thật!“ Những chuyện như thế, không gọi là sợ thì gọi là gì"

*

Sang Mỹ, mỗi lần có dịp đi máy bay, tôi hay lén nhìn ra phi đạo xem chiếc phi cơ chở mình có mở nắp ca bô lên không, vì theo kinh nghiệm ngoài xa lộ, cứ chiếc nào có cái hood mở lên là y như rằng chết máy.

Đúng ra mấy hãng máy bay Mỹ, nếu thấy phi cơ không đủ tiêu chuẩn cất cánh thì cũng nên lôi vào chỗ kín kín mà sửa, đừng để cho khách thấy, nếu sợ tốn thì giờ thì cứ bay đại đi rồi tính sau.

Chuyện bay đại ở VN thì Kỹ Thuật KQ làm là thường.

Tôi nhớ có lần hành quân ở Chơn Thành, cái đèn Chip Detector báo đỏ, phải gọi Kỹ Thuật Biên Hoà lên sửa, ông Thượng Sĩ già ung dung trèo lên phòng lái, nhẹ nhàng rút chiếc cầu chì ra cho đèn tắt rồi bảo:

-  Trung uý cứ bay về đi.

Tôi cự lại, thì ông nói máy bay này chỉ bị mát, chứ không có hư và ông sẽ leo lên bay về chung với tôi. Ông ta còn giải thích:

-  Điện có mát thì chỉ cháy thôi, chứ không nổ trên trời như khi có mạt sắt trong máy.

Về VN năm nào, nhớ lại nghề bay bổng nên cứ mỗi lần nhìn thấy phi cơ trên trời là lòng tôi lại thấy nao nao. Tôi hỏi thằng em ruột:

-  Rạch Giá đi Sài Gòn, thuê xe hơn hay mua vé máy bay hơn"

-  Máy bay hết 45 phút, xe chạy hết bốn tiếng, tiền thuê xe bằng tiền mua vé máy bay.

Tôi quyết định đi máy bay của Nga cho biết với người ta.

Sáng thứ tư tôi chuẩn bị cho thằng em đưa ra phi trường Rạch Sỏi để đi Sài Gòn, nó nói:

-  Không biết hôm nay có máy bay không.

-  Sao mày nói nó bay mỗi thứ tư và thứ bảy"

-  Ừ, đó là chương trình, còn nó bay hay không thì chưa biết.

Chờ ở phi trường chừng nửa tiếng thì chiếc phi cơ khá lớn đáp xuống phi đạo. Tôi làm thủ tục lên tàu, vé mang số 5 ở tuốt hàng đầu, thiên hạ chen nhau lên trước nên khi tôi lên đến nơi thì không còn chỗ. Cô tiếp viên nói gia đình họ đi có đoàn. Tôi đành nhường chỗ và theo cô xuống phía dưới.

Cô khá xinh , chỉ cho tôi vịn vào chiếc cột nhôm gần đuôi chiếc máy bay để cô xếp chỗ.

Một lúc sau viên phi công hầm hầm đi xuống từ phòng lái, cự nự:

-  Các cô làm ăn thế này thì chết cả lũ.

Một cô mặc áo màu xanh, nhân viên phòng vé dưới đất (hồi xưa Tiếp viên Hàng không đi bay thì mặc áo màu xanh, còn bây giờ họ lại đổi màu hồng) năn nỉ:

-  Anh Ba thông cảm cho em chuyến này, chuyến sau em làm tốt hơn.

-  Chuyến sau! Chuyến sau! Quá tải có ngày chết cả lũ.

Viên phi công hậm hực trở lên phòng lái, chiếc phi cơ gầm lên lao nhanh trên phi đạo rồi rời khỏi mặt đất.

Tôi nhìn qua cửa máy bay, sống lại cảm giác hồi mình còn ở trong Không Quân, bay liên lạc đáp xuống phi trường Rạch Sỏi này. Có khác chăng là ngày xưa thì ngồi, còn bây giờ thì đứng ôm chiếc cột trong thân tàu.

Chuyện phi cơ quá tải ở VN là thường, tôi đã từng chở 18 người từ An Lộc về Lai Khê, trong khi UH chỉ có 9 chỗ ngồi mà có sao đâu.

Phi cơ không về SG ngay mà lại ra Phú Quốc. Lỗi này là tại tôi không đọc kỹ vé. Hàng Không Dân Dụng có ghi rõ tuyến đường là: HCM-Phú Quốc-Rạch Giá-Phú Quốc-HCM. Có nghĩa là máy bay từ SG ra tới Phú Quốc đổ khách, bốc khách về Rạch Giá, đưa khách từ Rạch Giá ra Phú Quốc rồi mới vòng về SG.

Không đọc kỹ vé thì không kêu ca vào đâu được. Có điều bay từ Rạch Giá ra Phú Quốc thì được free, cho dù là đứng hay ngồi.

Tôi cũng chẳng phàn nàn gì về cái ghế trên phi cơ, vì cô tiếp viên cũng ôm chặt cái cột khi máy bay cất cánh như tôi. Tôi hỏi:

-  Cô bay tuyến này khá không"

-  Chả có gì đâu anh ạ, bay tuyến quốc ngoại mới ăn, nhưng đỡ hơn bay tuyến ngoài Bắc.

-  Sao thế"

-  Tuyến ngoài Bắc khách cứng đầu lắm, nói thế nào cũng chẳng chịu nghe.

Cô ta làm tôi nhớ tới một ông "Bắc Kỳ Di Cư", y hệt tôi đi trên chuyến Hồng Kông - Sài gòn trước đây một tuần. Trời SG tháng bảy nóng như đổ lửa mà ông mặc bộ com lê đầy đủ. Khi chuyển máy bay ở Hồng Kông, ông ngồi lộn ghế, tiếp viên năn nỉ thế nào cũng không chịu đứng lên, cuối cùng cô tiếp viên đành chào thua để ông ngồi lỳ ở đó. Lát sau ông quay qua phía tôi phân bua:

-  Cứ tưởng ông như nhà quê mà bắt nạt. Mẹ, ông mua vé thì ông muốn ngồi đâu ông ngồi chứ !

Tôi hy vọng ra đến Phú Quốc sẽ có chỗ ngồi, tôi lại lầm vì có lẽ VN đang trên đà đổi mới nên làm ăn khấm khá, tuyến nào cũng đầy khách.

Tôi lại đành làm anh hùng đứng ôm cột với cô tiếp viên như khi còn nhỏ chơi Thả Đỉa Ba Ba vậy.

Khi phi cơ trở ra cuối phi đạo để cất cánh, tôi dòm ra thấy có hai viên công an chạy hai chiếc Honda kề bên hông nên hỏi:

-  Họ làm gì vậy "

Cô giải thích:

-  Họ chạy theo để chặn bò. Đôi khi phi cơ cất cánh, mà bò chạy ra trên phi đạo thì cũng có... vấn đề đấy.

Tôi hỏi bò của ai mà vào được cả trong phi trường, cô trả lời không biết, chắc là của Công an.

Khi đáp xuống Tân Sơn Nhứt tôi mới khám phá ra một sự lạ nữa, là không phải chỉ có tôi và cô tiếp viên không có ghế, mà ở tuốt trên hàng ghế đầu, đặt nằm dưới sàn có một cái băng ca, trên đó nằm đưỡn đừ một bênh nhân đang thiêm thiếp. Có lẽ ông này được khiêng lên ở Phú Quốc lúc tôi ngồi trong phòng đợi.

Người ta khiêng ông xuống và chiếc băng ca được đặt nằm trên mặt đất ngoài phi đạo thi gan cùng nắng gió và bụi , hình như chờ xe thuê bao đến chở đi nhà thương.

Vị chi chuyến này có ba người ngồi ghế SÚP, y hệt lơ xe đò ngày xưa ráng nhét hành khách vào giữa hai hàng ghế!

Tôi rời nhà lúc 7g sáng, phi cơ đáp Tân Sơn Nhứt khoảng 12g trưa, vậy là khoảng 5 tiếng đồng hồ. Lâu hơn đi xe, có điều là được đi một đoạn miễn phí và học hỏi được đôi điều thú vị.

Mấy hôm sau, gặp lại thằng em ở Saigon, nó hỏi:

-  Anh đi máy bay Nga có sướng không"

Tôi mỉm cười như mếu:

-  Kinh bỏ mẹ.

PHƯƠNG TOÀN

[phongvien007]

Ông Bán Phở
Tác giả: Phương Toàn
 Tác giả tự sơ lược tiểu sử: Cựu thợ lái máy bay chuồn chuồn ở Căn Cứ KQ Phù Cát - Bình Định, cựu tù chính trị, đến Mỹ từ 1980, hiện an cư lạc nghiệp tại Garden City, Kansas. Ông đã góp  một số bài đặc biệt và nhận giải thưởng Viết Về Nước Mỹ từ mấy năm trước.  Bài viết cho Tháng Tư năm nay của ông kể  chuyện về tô phở, từ phở thời lính, phở trại tị nạn tới phở trên đất Mỹ ngày nay.

***

Khoảng đầu những năm 60, tôi hay được người anh dẫn đi ăn phở ở tiệm phở Tàu Bay nổi tiếng đường Lý Thái Tổ Saigon, vào những ngày cuối tuần, thực khách phải chen nhau mà dành chỗ. Tại quầy nấu phở, người chuyên nhúng bánh phở bỏ vào tô, người bỏ thịt vào phở theo yêu cầu của những người chạy bàn, người chuyên chế nước lèo vào tô phở. Hoạt cảnh trông cứ như một phim hoạt họa dây chuyền. Thú thật, thuở ấy tôi không biết tô phở nào ngon hơn tô phở nào.

Lớn lên đi lính, tôi bắt đầu biết chọn những tiệm phở ngon hợp với khẩu vị của mình, như tiệm Phở Hòa ở đường Pasteur, tiệm Quỳnh Tín ở Trương Minh Giảng, tiệm Thái Bình ở Lê Văn Duyệt, hoặc tiệm Phở Quyền ở Ngã tư Phú Nhuận...

Tiến xa hơn nữa, tôi mon men tán tỉnh con những chủ tiệm bán phở. Gần trường Ngô Quyền- Biên Hòa tiệm phở có cô con gái rất dễ thương. Không những ăn phở buổi sáng ở đó, mà chiều đến tôi lại tò tò vác mặt ra ăn cơm tối. Để lôi cuốn sự chú ý của người đẹp, cả tháng trời tôi chỉ kêu độc nhất có một món cơm chiên.  Cho đến một hôm, em hỏi:

-  Chú kêu món khác đi, cả tháng rồi, chú ăn độc có một món cơm chiên, thấy tội quá hà.

Được người đẹp chiếu cố, tôi mừng lắm, bèn lấy tờ thực đơn dò từ trên xuống dưới rồi chớp chớp mắt nói:

-  Cô cho tôi một dĩa cơm Dương Châu.

 Cô bé chúm chím cười bước vô trong.

  Ôi em dễ thương làm sao.

  Một lúc sau, bồi bàn đem ra một dĩa cơm y hệt dĩa cơm mọi ngày tôi vẫn ăn. Hỏi em, em cười bảo rằng:

- Cơm Dương Châu là cơm chiên mà chú vẫn ăn mỗi ngày đó.

  Bị chơi gác tôi đâm quê và không ăn phở ở tiệm đó nữa.

Mỗi sáng gồng bánh mì riết cũng chán, nên cuối cùng tôi lại chui vào một tiệm phở khác: Tiệm phở Tàu Bay. Phở Tàu Bay lúc này sao đi đâu cũng thấy, tựa như Mc. Donald của Mỹ vậy. Từ Saigon ra Hóc Môn có một tiệm, về Bình Chánh có một tiệm, lên Thủ Đức có một tiệm, và dĩ nhiên ở Biên Hòa cũng có một tiệm.

Bây giờ đi ăn phở, tôi không quan tâm tới phở ngon cỡ nào, miễn đừng tệ lắm, có điều cần nhất là con gái chủ tiệm phải "dễ coi". Phở Tàu Bay Biên Hòa có cô con gái rất là dễ coi.

Ăn phở, nếu không có rau, không có giá thì còn tạm ăn được, chứ không có chanh thì ăn nó vô duyên lắm, thế mà tôi thường xuyên bị ăn phở không có chanh, không có giá và không có cả rau thơm ở cái tiệm phở này.

Đây là một khổ nhục kế mà tôi nghĩ là tuyệt chiêu.  Em bé cứ cười khi thấy tôi chế dấm sủ vào tô phở. Em cho biết lý do thỉnh thoảng không có đồ gia vị vì tôi đi ăn phở sớm quá, lúc bấy giờ  xe chở đồ cho hệ thống phở Tàu Bay chưa lên kịp. Cô cho biết là họ cung cấp toàn bộ vật liệu, kể từ miếng thịt tái gầu, nạm, đến cả bó hành, bó rau thơm hay những trái chanh.

Dân thường thì khoảng bảy giờ sáng mới đi ăn phở, còn tôi, mỗi ngày phải có mặt ở Phòng Hành Quân trước sáu giờ rưỡi, nên phải đi ăn phở lúc năm giờ rưỡi sáng, vì thế tiệm phở Tàu Bay thường là chưa có gì ở trên bàn cả. Đi ăn phở sớm, là chỉ có mình tôi trong tiệm, cô con gái sẽ dồn mọi sự chú ý vào mình, có điều tôi không ngờ là ông chủ tiệm biết ngay cái tẩy của tôi, chắc vì ngày xưa ông cũng học chung một sách.

Thương thầm em bán phở, nhưng tôi lại ghét cay ghét đắng cái ông chủ tiệm phở. Mọi cái thuộc về ông, dám chắc là dễ ghét, chỉ có một cái ông hơn là sao ông khéo nặn ra đứa con gái dễ thương như làm vậy.

Ông chủ tiệm phở Tàu Bay Biên Hòa được tôi gọi bằng cái tên không mấy nhã nhặn: "Thằng cha bán phở", hàm ý “trả lễ”ã ông ta. Từ cái chuyện ông giữ riệt cô con gái, sợ tôi là thằng Sở Khanh, ăn tươi nuốt sống con ông, đến cái chuyện ông xỏ xiên bóng gió, rằng tôi là bọn lính tráng, sống nay chết mai, chẳng đáng xách guốc cho con ông, làm tôi ghét lây đến tất cả những chủ tiệm bán phở, nhất là nhưng tiệm phở nào có con gái đẹp.

Ghét của nào trời trao của đó, ghét ông bán phở nhưng ngày sang trại tỵ nạn Songkhla tôi lại làm ông bán phở. Quầy phở của tôi ở trại tỵ năm 1981 quả là đông khách. Trại có ba quán phở, nhưng quán tôi bán, luôn hết phở vào lúc mười giờ sáng, trong khi hai quán kia phải kéo dài mãi đến chiều mới bán hết.

 Phở ở trại tỵ nạn thì đơn giản lắm, quán  phở chỉ vỏn vẹn là mấy cái bàn gỗ tạp, dăm chục cái tô và một số đũa, muỗng.  Bà chủ cũ có tên đi định cư bổ túc, không có thì giờ để sang tiệm, bèn gạ tôi, để lại với một giá rẻ bèo là 1000 đồng Baht (50 dolla Mỹ) kèm thêm lời hứa dậy tôi bí mật gia truyền nấu phở.

  Sau này khi đi định cư ở Mỹ, thằng bạn thân kể cho nghe một sự thực não nùng. Nó nói, phở tôi nấu ăn "thấy ớn" nhưng mọi người cứ phải tới ăn, vì bấy giờ tôi làm Trưởng ban Bưu Tín trại, các ban ngành như Thông tin, Ẩm thực, An ninh thường dẫn bạn bè đến ăn để nhờ vả lãnh thơ, mỗi khi họ bị giữ thơ lại vì lý do địa chỉ không đủ dữ kiện để xác minh. Chuyện này Ban Bưu tín chỉ cần hỏi mấy câu  như tên người gửi, hoặc nếu họ không biết thì nói tên người gửi để họ cho biết người đó họ gì là xác định ngay được thơ của ai.....

Sang Mỹ được một thời gian, tôi còn biết thêm tại sao tôi nấu phở đã có "bí kíp gia truyền" mà người ta ăn lại muốn ớn, đó là do mấy đứa nhỏ đi chung ghe như Thằng Đức, thằng Tuấn, thằng Việt và Bình... thường lén rình mỗi tối, lúc nước lèo nấu gần xong, tôi chuẩn bị đi ngủ, thì tụi nó lẻn ra nhà bếp, múc xíu quách ra ăn, ăn chán rồi tụi nó mới bỏ mấy cục xương còn lại vào nồi nước lèo để tiếp tục cái khoản nấu phở gia truyền.

Buôn bán là làm dâu trăm họ, phải chiều khách hết mình, nhưng gặp những ông khách "cà chớn", tôi lại có cách chiều  khác. Quán phở của tôi bán độc nhất có món phở tái, vì món này dễ làm. Vào mỗi sáng, chỉ cần ra chợ chồm hổm Thái Lan họp ở ngoài cổng, mua ít thịt bò về, thái mỏng ra là xong.

   Một hôm có một ông khách dám "hỗn" với tôi. Ông thuộc loại dân có tiền, mới nhập trại, ăn mặc chững chạc, chứ không thuộc loại quần Tiều, áo thun ba lỗ như tôi. Ông vào quán hách dịch hỏi:

-  Có Nạm không"

Thằng Hiền, chú bé đi chung ghe, đóng vai bồi bàn, hỏi tôi:

-  Ổng hỏi mình có bán phở Nạm không"

  Liếc nhìn khuôn mặt khó ưa của ông, tôi nói:

-  Bảo ông ta là có Tái nạm.

  Tôi chuyên bán phở tái, ông muốn Nạm thì tôi bán Tái Nạm.

  Thái mấy miếng thịt tái trải lên mặt tô phở, tôi lấy cái môi, quậy dưới đáy nồi nước lèo, múc ra một mớ thịt nhừ, đủ cả Gầu, Nạm, Gân, Sách... không hiểu phải gọi nó là thứ thịt gì, đổ tràn lên mớ thịt tái.

  Tô phở đó tôi gọi là tô Phở Tái Nạm. Đó là tô Tái Nạm duy nhất tôi bán trong suốt cuộc đời nấu phở của mình.

   Thằng Hiền tròn mắt nhìn tô phở rồi e dè bưng ra cho ông khách. Vài phút sau, ông ta hùng hổ bước tới nồi phở, nơi tôi đang hành nghề Nấu phở Gia truyền, lớn tiếng hỏi:

-  Này cậu, không biết nấu phở thì đừng có bán, tôi kêu Tái nạm, sao cậu bán cho tôi tô phở gì kỳ vậy"

Tôi hóm hỉnh trả lời:

  - Tái nạm của Thái đó bác ơi.

Chú thanh niên ngồi ở bàn bên cạnh phụ họa:

- Ông già ơi, ở đây chỉ có phở tái thôi, tại ông đòi Nạm, thì nó múc cho cái gì, ăn cái đó, đâu phải là đang ở Saigon mà mè nheo.

Tản mạn về phở ngày xưa có những giai thoại huyền bí như thế đó. Bây giờ xin bàn về phở ngày nay.

Phở là món ăn khá bình dân, nhưng lại nổi tiếng khắp nơi. Không những du khách thường tới thăm Việt Nam vì tò mò mà muốn ăn một tô phở, mà những chính khách nổi tiếng cũng ăn phở khi tới Việt Nam. Cựu Tổng Thống  Bill Clinton đã từng ăn phở tại tiệm Phở 2000 ở Saigon; ông Stephen Smith, Ngoại trưởng Úc, trong chuyến viếng thăm Việt Nam tháng 7 năm 2008, không những ông chỉ ăn phở, mà chính ông còn tự tay mình nấu một tô phở trong nhà bếp của tiệm Phở 24 ở Hà Nội và sau đó ngồi ăn chung với ông Lý Quí Trung, chủ hệ thống Phở 24.

Cái tên "Phở" tự đâu mà có"

Vào năm 2002, một buổi họp báo được tổ chức bởi Sofitel Metropole và Delegation of European Commision  tại Hà Nội, để tìm hiểu về xuất xứ của Phở. Ông Nguyễn Đình Ráo, President of Unesco Club of Gastronomy nói phở đầu tiên phát xuất vào đầu thế kỷ thứ 20 tại miền duyên hải phía nam của tỉnh Nam Định. Ngày đó, do sự tăng trưởng dân số của vùng này, bao gồm những người làm hãng dệt, công chức, lính Pháp và lính Việt Nam cần thêm món ăn buổi sáng, do nhu cầu đó mà Phở xuất hiện.

   Theo một tài liệu khác, có xác xuất hữu lý cao hơn, Phở bắt nguồn từ đầu thế kỷ thứ 19 ở Bắc Việt, nhưng phở xuất hiện không đơn thuần như ông Ráo đã nói.

Danh từ Phở, theo History of Phở của Mai Phạm, là do chữ Pot Au Feu (Đọc là Po ô phơ) của Pháp mà ra, có nghĩa là cái nồi ngồi trên cái bếp,Việt Nam ta gọi nôm na là cái lẫu, Mỹ gọi là Pot on the fire.

Đầu thế kỷ thứ 19, người Việt ít giết trâu bò để ăn thịt vì nó rất có giá trị cho nhà nông, nhưng người Pháp đã đến Việt Nam với nhiều món ăn làm bằng thịt bò. Những đầu bếp Việt Nam làm cho người Pháp, tận dụng những phần không mấy giá trị của thịt bò như xương, thịt bạc nhạc, hầm thành một loại súp. Món đó được gọi là Pot au Feu. Chữ Phở  bắt nguồn từ chữ Feu cuối cùng đó.

Dĩ nhiên không phải chỉ có nồi nước lèo là thành món phở, những đầu bếp người Việt biết tận dụng bánh phở, một hình thức như mì của người Tàu và tác giả nói Phở là một sản phẩm kết hợp song hành giữa hai văn hóa ẩm thực Pháp và Tàu.

Phở phát xuất từ miền Bắc, ít ra là bây giờ nhiều người đồng ý với kết luận này.

Vậy Phở Bắc nấu ra sao"

Thực ra, phở Bắc nguyên thủy bây giờ mà bán ở tiệm, thực khách ăn chắc sẽ "thấy ớn" vì đó chỉ là tô phở nguyên thủy, nấu với ít gia vị, mà cánh Hồi là chủ yếu, không chanh hành rau giá như bây giờ. Phở Bắc chánh hiệu bây giờ được biến thành Phở Việt Nam, chính ra là phở miền Nam, nó được biến cải không ngừng qua những đợt Mộ phu đồn điền cao su và đợt Di cư năm 1954. Nó được thêm những loại thịt mới như Nạm, gầu, gân, sách và dĩ nhiên hương vị tăng rất nhiều khi ăn với rau thơm, chanh, hành chần, nước béo, tương ớt và giá sống.

Ông  Didier Corlou, Executive Chef của  Sofitel Metropol nói về phở Hà Nội ngày nay, ông cho biết nếu đến Việt Nam  ăn phở, thì phải ăn phở ở Hà Nội mới thấy hết cái hương vị của nó. Ông không đề cập đến cái ngon, dở, của phở, ông chỉ nói đến cái cảm giác khi ăn phở ở nơi được coi là phát xuất món phở, tựa như khi ăn một miếng phó mát, mình cảm thấy đậm đà hơn nếu ăn ở Alps thay vì ở Hà Nội. Ông còn nói một điều hơi lạ là ở miền quê Việt Nam người ta nấu phở cá, phở heo, phở tim gan....

Dĩ nhiên ai muốn nấu với loại thịt gì cũng được, như phở gà, nhưng không nghe ai nói đến phở heo, phở vịt hay phở cá như ông nói ở trên.

Không hiểu ông có lẫn lộn phở với món hủ tiếu không"

Rất dễ lẫn lộn phở với hủ tiếu. Ở những nhà lồng chợ miền quê, nhiều người còn gọi là phở tíu.

Một điều dễ nhận nhất là nước lèo của hai món ăn trên: Phở thì nấu bằng xương bò, còn hủ tiếu thì nấu bằng xương heo. Thịt dùng cho hủ tiếu thường là thịt heo, lòng heo, có khi còn là đồ biển nữa, trong khi phở thì gần như là thịt bò (ngoại trừ phở gà).

Ông Sarun Resmay, một người Kampuchia cho biết, món hủ tiếu phát xuất từ Cam Bốt. Thoạt tiên người Tiều (miền nam Trung Quốc) sang Cam Bốt lập nghiệp, mang theo món hủ tiếu của người Tàu, người Việt Nam ở đó gọi những người Tàu này là Chú Tiều, người Cam Bốt gọi theo, nhưng họ lại phát âm thành Katieu. Người Cam Bốt nấu món hủ tiếu của người Tiều, họ gọi là Phnom Penh Katieu, có nghĩa là hủ tiếu Nam Vang. Từ đó, hủ tiếu du nhập vào Việt Nam.

Ở Hải ngoại, có những tiệm phở mang tên rất lạ. Bắt đầu từ Oregon, bạn có thể thấy tiệm phở Tango tại Hillsboro, ở Falls Church, Virginia có tiệm Phở Cyclo. Bạn cần ăn một tô phở lớn" Mời ghé qua tiệm Big Phở Inc. ở Lawrence Illinoise hoặc Phở Xe Tăng ở Chicago. Tiệm Phở Về Đêm và tiệm Phở Bình Trailer ở Houston làm ta gợi nhớ đến những tô phở ngoài đường phố Saigon thuở nọ.

 Bên cạnh những tiệm phở mang tên lạ, có những tiệm Phở lại mang tên bằng những con số.

  Bắt đầu là Phở Số 1 ở Cantonville MD, Phở 24 có mặt khắp nơi, Phở 54 Inc. ở Westminster, Phở 75 ở Rockville MD, Arora CO, Artlington TX.  Phở 76 ở Fresno CA. Phở 88 ở Dencer CO. Phở 89 ở Manhattan, Phở 97 ở China Town LA, Phở 98 ở Chantilly VA, Pho 99 ở Fresno CA. ở Bufallo NY, Phở 101 ở Monterey CA, Tiệm Phở Triple 888 ở Peabody MA, tiệm phở 909 ở Milpitas, tiệm Phở 2000 ở LA, tiệm Phở 4000 ở LA.....

 Hệ thống phở lớn nhất hải ngoại có lẽ là hệ thống kinh doanh phở có tên là Aureflam Corporation tại  Sacramento CA. Hệ thống này làm chủ khoảng hơn 90 tiệm mang tên Phở Hòa (33 tại Mỹ, 12 tại Canada và khoảng hơn 40 tiệm tại Á Châu), và một số tiệm mang tên Phở Tự Do ở Texas và Virginia.

Tại Mỹ, Canada và Úc, có cả thảy khoảng 2340 tiệm phở. Những thành phố được kể là nhiều tiệm phở nhất ở Mỹ là: San Fransico có 78 tiệm, Houston TX có 74 tiệm, Seattle 72 tiệm, San Jose 58 tiệm, New York 46 tiệm, Garden Groove 39 tiệm và Westminster 33 tiệm.

Có một hệ thống tiệm Phở nổi tiếng ở khu vực Á châu Thái bình Dương là Phở 24. Hệ thống phở 24 có khoảng 65 tiệm. Hệ thống phở này có món phở đuôi bò và Phở cho trẻ em mang tên Kid Combo.

Bên Pháp có những tiệm phở nổi tiếng ở Paris như Phở Bánh cuốn 14 ở Avenue de Choisy, Phở Bambou ở Metro Olympiades và Phở Hòa Pasteur Saigon.

Một số tiệm phở, nghe qua như là cùng chung một công ty, nhưng thực ra họ chẳng liên quan gì nhau, như tiệm phở 2000 mà tổng thống Bill Clinton ghé ăn ở Saigon nhân chuyến công du Việt nam ngày nọ, không dính dáng gì với tiệm Phở 2000 tại Cali (tiệm phở 2000 ở Việt Nam cho thực khách ăn bánh phở mệt nghỉ, bạn có thể kêu thêm bánh phở mà không phải trả thêm tiền (unlimited refill). Tiệm Phở Hòa 1 (số 1 nằm trong vòng tròn) ở Garden City Kansas không phải là tiệm phở của hệ thống Phở Hòa, và nó có trước khi hệ thống Phở Hòa đăng ký bản quyền. Tiệm phở 99 ở Fresno cũng chẳng quen thuộc gì với tiệm Phở 99 ở Bufallo NY.

Tổng thống Mỹ sang Việt nam ăn phở, nhưng ông Hồ Chí Minh hồi ở Việt Nam hình như lại chưa hề được ăn phở. Theo giáo sư Nguyễn Đình Vượng, CA. Tại The Boston Omni Parker Hotel, nơi này có ghi lại tên những người nổi tiếng trên thế giới đã ghé qua đây, có ghi vào năm 1910, một người thanh niên trẻ tên Thành đã làm việc tại khách sạn này, với chức vụ là Pastery assistant (thợ phụ nhồi bột làm bánh, được nhà nước Việt Nam dịch là: Bôn Ba Tìm Đường Cứu Nước). Ông Nguyễn Tất Thành xuất thân từ gia đình không được dư dả  nên thời đó có thể là chưa từng được ăn phở (nguồn tin VietnamNet).  Hiện nay ai cũng biết ông Thành đó là Hồ Chí Minh mà ở Việt Nam thường gọi là Bác Hồ.

Có một người ở Mỹ cũng bị gọi là Bác Hồ, không những ông đã ăn rất nhiều phở, mà ông còn là chủ tiệm phở. Mỗi lần gọi ông là Bác Hồ, ông lừ lừ mắt có vẻ tức tối lắm. Thật ra tên ông là Nguyễn Văn Hồ, chủ tiệm Phở 99 ở Buffalo NY. Ngày ở trại tỵ nạn thấy tôi bán phở, ông cương ẩu:

- Ông nấu phở như đếch ấy, sang Mỹ tôi bán phở cho ông coi.

  Lời bốc đồng bên trại ngày nào, chẳng ngờ nó lại vận vào thân. Sang Mỹ ông bán phở thật!

  Mỗi lần nghe bạn bè đồn: Bác Hồ kỳ này ăn nên làm ra, tiệm phở của bác nổi tiếng như cồn, tôi bán tín bán nghi, cho đến một hôm search ở Google, mục feedback của thực khách về tiệm phở 99 tôi mới tin lời đồn là đúng.  Nguyên văn  feedback của một cô bé thực khách Mỹ tên là Theresa X. ngụ tại New York như sau:

  " Damn, I don't even like Vietnamese food all that much, but this place is the shizz, every thing here is good. My faves are: Pho of course, beef short rib BBQ, spring roll and chicken fried rice. A must stop any time I'm up there, it also super cheap. So what if the owners 's son is a lil gansta and thinks he is Jin! What !"

   Trình độ của những ông chủ tiệm phở bây giờ dĩ nhiên là "thông minh và nhân hậu" hơn ngày xưa nhiều, họ không còn chỉ biết bán phở và gằm ghè những đứa muốn tán con gái mình. Họ hội nhập vào mọi thành phần trong xã hội, họ nói ngôn ngữ của mọi giai tầng xã hội.

Có người mạnh miệng so sánh: Ông chủ tiệm bán phở so ra hơn những anh tốt nghiệp đại học nhiều. Khi con người hội nhập vào xã hội, chỉ cần kiến thức của bậc trung học làm nền tảng cho cuộc đời, sau đó là những chuyên môn mà họ tích lũy được do những kinh nghiệm thu thập từ nhiều môi trường  khác nhau. Ông Bác sĩ thì 8 năm ở y khoa, ông kỹ sư thì 4 năm ở đại học. Còn ông bán phở" Ông lấy kinh nghiệm ở từng người khách ăn phở, mà khách ăn phở thì ôi thôi đủ mọi thành phần.

Ông bán phở ở Mỹ bây giờ có mặt ở rất nhiều lãnh vực trong xã hội, như ông John Phạm, chủ  tiệm phở Ninh Kiều ở Harrisburg PA, biết chia sẻ những gì mình có với những người bất hạnh. Ông bán phở với giá 1 xu Mỹ cho những người đang bị thất nghiệp (unemployment) trong chương trình Bowls of Pho for a Penny.

Cách nói chuyện của chủ tiệm phở dí dỏm mà văn chương, tôi không dám gọi những chủ tiệm phở là Đại Gia, vì sợ lẫn lộn họ với những trọc phú ở Việt Nam. Tôi gọi phôn cho ông Hồ, khen ông dạo này giàu sụ, thôi thì liệt ông vào hàng Đại Phú. Chẳng cần nghĩ ngợi, ông phản pháo:

- Muốn làm Trạng Quỳnh hay sao mà thích nói lái. Nói chuyện với chủ tiệm phở phải nghiêm túc nghe chưa.

- Gọi ông là Đại Gia không xứng, Đại Phú ông không chịu, vậy ông muốn đứng hạng nào trong xã hội"

  Ông hóm hỉnh trả lời:

-  Thằng Bán Phở may lắm là được xếp vào giới Tiểu Thương thôi, như những người buôn thúng bán bưng ở Việt Nam ấy mà, nói cho cùng, đôi khi còn tệ hơn thế nữa, vì nếu ế ẩm, thì Tiểu Thương này chả biết Tiểu vào chỗ Thương hay lại Thương vào chỗ Tiểu nữa. 

Ôi ông bán phở!  Kiếp sau nếu được chọn, tôi xin làm ông bán phở, vì ngoài cái tài uyên bác, hóm hỉnh học từ những khách ăn phở của ông, tôi còn được biết người tài trợ chính cho quỹ khuyến học và thư viện quê tôi, chính là ông bán phở Nguyễn văn Hồ.

Tôi viết bài này để tặng anh chị Hồ, chủ tiệm Phở 99 Buffalo NY và tiệm phở K5  Florida.

Phương Toàn

[phongvien007]

Bay Vào Tình Sử

Tác giả: Phương Toàn

Tác giả tự sơ lược tiểu sử: Cựu thợ lái máy bay chuồn chuồn ở Căn Cứ KQ Phù Cát - Bình Định, cựu tù chính trị, đến Mỹ từ 1980, hiện an cư lạc nghiệp tại Garden City, Kansas. Ông đã góp một số bài đặc biệt và nhận giải thưởng Viết Về Nước Mỹ từ mấy năm trước. Bài mới mở đầu Tháng Tư năm nay của ông là hồi ký chuyện tình lỡ vì chuyện Tháng Tư 36 năm trước. Bài viết được rào đón như sau: Vì lý do tế nhị, tác giả xin dấu tên nhân vật và địa danh để " khỏi làm phiền lòng người hàng xóm đang cần sự yên tĩnh nghỉ ngơi.

***

Biệt phái cho tiểu khu, tôi được lệnh đáp tại bãi đáp ven biển, gần những hàng dương đang reo vi vu trong gió. Phái đoàn gồm một sĩ quan cấp tá và một cô bé khoảng mười sáu tuổi trông rất dễ thương, đến bằng một chiếc xe Jeep sơn màu trắng dân sự. Anh Thiếu úy phi công đồng hành, với bộ đồ bay đen, chiếc khăn quàng cổ màu tím trông dáng vẻ thư sinh rất ga lăng, nháy mắt với tôi, ra vẻ xí phần, ngầm nói rằng: Của tui à nha.

Một lúc sau, quan đầu tỉnh tới với toàn bộ giàn giá: Sĩ quan tham mưu, cận vệ ....mọi người đều võ trang đến tận răng, ra lệnh cho phi cơ cất cánh bay lên quận lỵ địa đầu ranh giới của tỉnh. Anh Thiếu úy phi công quay qua phía tôi nói:

- Ông để tôi.

Anh ta cho máy bay cất cánh và bốc tít lên mãi trời xanh. Vào thời điểm này, không còn cảnh lè phè bay sát ngọn dừa để ngắm mấy em tắm lộ thiên nữa, nhưng tôi tự hỏi hà cớ gì mà phải bay cao lên đến đỉnh trời như vậy. Thây kệ, tôi ngả người ra lưng ghế, gác chân lên cánh cửa để enjoy một phi vụ có người đẹp đi cùng.

Đang thả hồn theo mây gió, tự nhiên tôi cảm thấy như mình bị mất trọng lực, ngó ra ngoài cửa, chỉ thấy thấp thoáng Nam tào Bắc đẩu gì đó, chứ không thấy cảnh vật dưới đất nữa, hóa ra ngài Thiếu úy đang biểu diễn màn "xoáy trôn ốc" từ cao độ tám ngàn bộ, ngài cúp ga để đáp xuống cái đồn nhỏ xíu.

Thiếu úy bay hay thật, chiếc UH 1 lọt vào bãi đáp đẹp như để. Bộ chỉ huy chạy ra chiếc Jeep lùn đón phái đoàn vào trong, anh Thiếu úy nói vội: Ông tắt máy giùm tôi, rồi phóng xuống kè theo em bé và phái đoàn vào trong Bộ chỉ huy.

Tôi tắt máy, chờ Cơ phi cột cánh quạt xong, nhìn vào phía chiếc xe Jeep hồi nãy, đám sĩ quan Bộ binh đã vào hết trong hầm chỉ huy, chiếc xe đậu bên ụ bao cát chỉ còn cô bé ngồi ở ghế trước, anh Thiếu úy thì đứng dưới đất, một chân gác lên vè bánh xe, đang nói chuyện gì đó.

Anh Cơ phi cũng tò mò theo dõi hoạt cảnh trước mặt, bỗng anh lên tiếng:

- Em bé nói gì mà Thiếu úy mặt sượng trân hà Trung úy.

( Khoảng cách cỡ 45 thước không hiểu sao anh Cơ phi nhận ra khuôn mặt sượng trân).

Thấy vậy, tôi và hai anh Cơ phi, Xạ thủ rời máy bay bước về hướng chiếc xe để cứu bồ. Đến nơi, cũng đúng lúc Chi khu cho người đem nước ra mời Phi hành đoàn, tôi đón lấy chai coke đưa cho cô bé và nói:

- Mời cô dùng nước.

Cô bé cầm chai nước, cám ơn. Thiếu úy hào hoa nhân cơ hội này rút lui, Cơ phi xạ thủ nháy mắt với nhau dọt luôn để tôi một mình với cô bé.

Tưởng cô là con của một thương gia nào đó, xin quá giang máy bay về quê, như tôi thường thấy ở những vùng bất an ninh, đường bộ hay bị giật mìn. Tôi hỏi:

- Nhà cô ở đâu, bộ không sợ súng đạn hay sao mà theo ra đây.

- Dạ ở thị xã, ba mới đổi ra đây, nay đi thăm quan các quận, cháu đòi đi theo.
Thì ra đây là cô gái rượu của quan đầu tỉnh, tôi phải ăn nói cẩn thận hơn.

- Cô ra đây lâu chưa, học ở đâu"

- Dạ cháu học ở N. C. L. mà này, chút nữa chú bay được không" Hồi nãy chú kia bay làm cháu muốn ói.

- Sao cô biết hồi nãy chú kia bay"

- Tại cháu thấy chú gác chân lên cửa.

- Chút nữa mình đi đâu"

- Ba nói đi qua quận kế.

- Ừ, chút nữa chú bay.

. . .

Máy bay đáp xuống Chi khu kế cận, phái đoàn được mời dùng cơm tại đây .

Trong bữa tiệc, quan đầu tỉnh được xếp ngồi ở ghế đầu bàn, bên phải là ông Quận trưởng chủ nhà, bên trái là ông Phó tỉnh nội an. Kế bên Phó tỉnh là cô bé, phía bên này đối diện, kế bên ông Quận trưởng là tôi, vô tình tôi lại được xếp ngồi đối diện với cô bé.

( Cấp bậc tôi nhỏ nhất so với các sĩ quan Bộ binh dự tiệc, nhưng vì cao nhất của quân chủng Không quân, nên họ tế nhị xếp chỗ cao hơn những sĩ quan cấp tá khác)

Cơm trưa xong, mấy vị trong phái đoàn bàn những chuyện trách nhiệm riêng của họ, tôi cảm thấy lạc lõng nên đứng lên ra vườn ngoạn cảnh. Nhìn lại cũng thấy cô bé đi theo, chúng tôi ra vườn sau dinh quận để xem vườn cây, suối cá nhân tạo ...

Ông Trung sĩ quản gia tự hào giới thiệu những kỳ hoa dị thảo mà ông đã dày công vun trồng, trong đó có một cây ổi dị dạng, ra được ba trái rất lớn. Ông nói:

- Thiếu tá Quận trưởng thích lắm, ngày nào cũng ra ngắm mấy trái ổi, nâng niu như qủa đào tiên.

Tôi ngó qua, thấy cô bé đứng bên cạnh, máu si tình nổi lên, bèn tưởng mình là Roméo đứng bên cạnh Juliette, liền bứt một trái ổi lớn nhất đưa cho cô.

Ông Trung sĩ thấy vây hồn phi phách lạc:

- Chết tôi rồi ông phi công ơi, ba trái ổi ông quận quí như vàng mà ông dám hái.

Tôi thấy mình cũng ngu quá, hình như gần người đẹp, trí óc tôi lú lẫn hay sao đó. Nhưng trời còn thương, tôi nghĩ được một kế, liền bảo cô bé:

- K.H. đem vào cho ba coi đi.

Cô bé ôm trái ổi bước vào phòng mọi người đang họp, nói lớn:

- Ba, trái ổi ngoài vườn lớn quá. Vừa nói, cô vừa đưa quả ổi cho quan đầu tỉnh, vị này cũng công nhận và khen là qủa ổi lớn thật.

Bây giờ lại tới phiên mặt ông Quận trưởng xanh lè, tuy nhiên, ông cao tay ấn hơn ông Trung sĩ quản gia, ông bèn hối quần thần tả hữu đem trái ổi ra sau xẻ ra cho ông đãi khách. Cuối cùng tôi cũng được chia một phần nhỏ của qủa ổi đào tiên.

Ông Trung sĩ thoát nạn, nhưng cứ lắc đầu lẩm bẩm: Phi công liều quá, phi công liều quá.

Hai đứa chúng tôi lững thững đi dạo quanh khu vườn, cứ như đôi nhân tình quen nhau từ kiếp trước.

Sau một hồi chú, chú, cháu, cháu, tôi gạ:

- Mai mốt vô phi trường chỗ chú ở chơi.

- Không được đâu, ba đâu có cho, đi đâu cũng phải có mấy chú cận vệ đi theo.

Tôi thấy chuyện gạ gẫm này sẽ đi vào ngõ cụt ,nhưng cũng cố đưa cho em bé số điện thoại trên cư xá độc thân.

............

Một tuần sau, chuông điện thoại hành lang của barrack độc thân reo vang, thím Tư Nãi bốc điện thoại nghe rồi la lớn:

- Chaplain, có điện thoại.

- Phòng Hành quân hả, hôm nay tao off.

- Không phải, ghế gọi chứ không phải phòng trực Phi đoàn.

Tôi ngạc nhiên vì không hiểu ai lại biết số điện thoại ở đây mà gọi, nhưng tính dê không chừa, mỗi khi có dính dáng gì tới con gái là lăn vào lửa tôi cũng không chừa xá gì ra nghe điện thoai.

Bên kia đầu giây, giọng con gái thật dễ thương:

- Chú hả" Cháu đây, K.H. đây.

Tim tôi đập loạn xạ, tựa như đang bay vào Đồi Gió An Lộc năm nào. Thú thật bây giờ tôi chẳng còn nhớ hồi đó mình nhả ngọc phun châu như thế nào, chỉ biết rằng sau đó, "cháu" gọi thường xuyên, có khi nói chuyện cả nửa giờ, nhưng cũng có khi mới được mấy phút thì đầu giây kia hoảng hốt:

- Chết, em cúp nha, ba vô (Cũng chẳng biết từ Chú Cháu sang Anh Em hồi nào nữa).

Một bữa nọ, tôi hứa là sẽ gặp nàng ở cổng trường lúc tan học, vào những ngày tôi không bay. Sáng sớm, tôi xuống phi đoàn quá giang chiếc biệt phái cho Tiểu khu, rồi lội bộ đến cổng trường ngồi chờ giờ tan học để được nói hươu nói vượn với nàng được vài câu, trước khi em lên xe về lại dinh.

Tôi nhận diện được mặt hai anh cận vệ thường xuất hiện ở trường gần giờ tan học. Một hôm tôi chơi khăm, lúc ngồi ở quán sinh tố ngoắc một anh đứng sớ rớ gần đó . Anh ta biết mặt tôi những lần bay cho Tiểu khu nhưng không hề biết sự liên hệ Chú Cháu giữa tôi và K. H. Tôi bắt chuyện:

- Đón con đi học hả"

- Dạ không, ngày nghỉ ra đây chơi.

- Ngồi uống nước, nói dóc chơi.

- Dạ.

Ly sinh tố uống chưa được một phần thì chuông tan trường reo vang. Anh Trung sĩ nhổm dậy, xin phép đi có chuyện cần, tôi nắm tay anh ta kéo lại, anh vội giật ra rồi vội vã ra góc đường chỗ mọi ngày anh vẫn đứng. Ngay lúc đó, gần cổng chính của trường, một chiếc xe Jeep trắng cũng vừa trờ tới. K. H. thanh khiết với chiếc áo dài trắng bước ra, nói nhỏ với bác tài xế rồi vụt qua đường với tôi, trước sự ngạc nhiên của anh cận vệ. Từ đó về sau, tôi và anh này " bồ " với nhau rất thân.

Một ngày tháng ba 1975, đang ngủ nướng buổi sáng, lại cũng giọng Thím Tư Nãi vang vang:

- Chaplain, có điện thoại ghệ gọi.

Tôi bung mền nhảy ra hành lang nghe điện thoại, đầu giây bên kia, "Cháu" có vẻ khẩn trương:

- Anh ra đây ngay được không"

Tôi ngạc nhiên với thái độ khẩn khoản đó, hứa bừa:

- Ừ, anh ra ngay.

Bỏ mẹ rồi, làm sao mà tôi ra thị xã ngay bây giờ được.

Phóng vội xuống Phi đoàn, tôi hỏi Sĩ quan trực:

- Mấy chiếc Tiểu khu và Sư đoàn cất cánh chưa"

- Tiểu khu nay không có, Sư đoàn chưa thấy cất cánh.

Tôi vọt ra phi đạo, may quá, chiếc biệt phái cho Sư đoàn chuẩn bị cất cánh.

- Ê, cho quá giang ra phố chút.

Trưởng phi cơ thắc mắc:

- Hẹn đào hả"

- Ừ, làm ơn đi, mai trả chầu hột gà ốp la quán Thượng sĩ Khoa.

Chiếc UH thả tôi xuống bãi đáp Tiểu khu rồi vội vã bốc lên như sợ có ai thấy mình vừa làm điều gì phi pháp. Đang phân vân, không biết phải làm gì thì anh Trung sĩ cận vệ xuất hiện, đưa cho tôi một mảnh giấy viết vội:

"Em và gia đình phải chuẩn bị ra phi trường để về Saigon ngay, ba nói tình hình nguy ngập lắm. Nhận được thơ này, anh trở về phi trường ngay, đừng lang thang ngoài phố nữa. Nếu có về Saigon đến kiếm em ở Cư xá Sĩ quan Chí Hòa, nhà em số xyz......"

Tôi lang thang ngoài phố đến ba giờ chiều thì đón xe về lại phi trường, trong lòng trống vắng khôn tả.

Ba hôm sau, chiếc biệt phái Tiểu khu đưa về cho tôi một phong thư gián kín, nói là do một ông Trung sĩ nhờ chuyển, tôi bóc vội ra đọc: ..........Em đã dặn anh là phải về ngay phi trường, vậy mà anh cũng không nghe, máy bay em đi mãi mười hai giờ mới cất cánh, em gọi về Phi đoàn anh không biết là bao nhiêu lần, họ vẫn nói là anh chưa về. Em buồn quá, không hiểu tình thế này rồi mình có gặp được nhau không, nhớ có về Saigon thì đến nhà em ở địa chỉ trong thơ ......

Phi trường di tản, tôi về Saigon, tìm đến nhà K. H. ở Cư xá Sĩ quan Chí hòa hai lần, lần nào trước cửa cũng thấy mấy chiếc xe Jeep đậu, người đứng chung quanh toàn là sĩ quan cao cấp trong quân đội, tôi không dám bước vào. Sau 30-4 cư xá không còn được ra vào tự do nữa.

. . .

Trại giam Tù binh Phú quốc 1976:

Tù Cải tạo bị đưa từ đất liền ra nhốt ở trại giam tù binh cũ đúng vào ngày 30 Tết.

Nguyễn văn Hóa, Phó đốc sự Hành chánh, có biệt tài chế lại những bài hát " cách mạng", chẳng hạn như bài: Bác đang cùng chúng cháu hành quân, anh ta hạ một nửa tông nhạc xuống, khi đánh đàn hoặc hát lên nghe như người chết đói thều thào hát; hoặc như bản nhạc được máy hát dĩa ngày xưa hát khi hết giây thiều. Anh kể chuyện nhiều về thành phố mà tôi đã có nhiều kỷ niệm khi xưa.

Tôi hỏi:

- Ông Hóa, ông ở tỉnh đó nhiều, có biết Đại tá XZY tỉnh trưởng không"

- Chú tao mà sao lại không biết.

Tim tôi lại nhói mạnh một lần nữa.

- Gia đình ông ta ra sao rồi"

- Nghe nói con cháu cặp với một thằng phi công trực thăng, nhà cứ mong nó đến để bàn chuyện bốc gia đình di tản, mong hoài mà không thấy tăm hơi anh chàng đâu, không biêt có di tản được hay lại hay lại rớt mất xác ở đâu rồi. Cũng may, cuối cùng móc nối được một chỗ khác, cả gia đình thoát được, nghe nói Pháp nhận cho định cư rồi.

Tôi thở một hơi dài, lặng đi một lúc rồi nói:
- May quá nhỉ.

Thực ra tôi chỉ muốn nói: Thằng phi công đó vì quá ngu nên không di tản, cũng chưa chết mất xác mà nó đang mặc bộ đồ rách te tua ngồi cạnh ông đây!

(Viết để nhớ lại một mảnh tình thời bay bổng với K.H. vẫn mãi ghi nhớ trong lòng.)

PHƯƠNG TOÀN

[phongvien007]

Trung Úy Nuôi Tôm

Người Viết: PHƯƠNG TOÀN

Đây là bài viết đặc biệt được dành lại để phổ biến nhân dịp kỷ niệm “Ngày Quân Lực VNCH 19-6” sắp tới. Tác giả, bạn Phương Toàn, khoá KQ69A, vào tháng Tư 1975, là Trung Uý Không Quân VNCH, một trong số cả ngàn trung uý thuộc mọi quân binh chủng, cùng trải qua tù đầy, lưu lạc.

Bài viết được ghi chú “Viết tặng anh em cùng khoá KQ 69A”. Cạnh bài viết, cựu Trung Uý Toàn còn gửi thêm bài thơ kể chuyện “Uống Rượu Với Chúa” và được Chúa hứa cho gặp lại cả “bọn Sáu Chín A.” Ngày 7-7-2001, các cựu trung uý khoá 69A tan tác khắp nơi sẽ gặp lại nhau trong buổi họp khoá tổ chức tại Houston. Xin mừng chung các bạn.

Đang hành quân ở Tây Ninh, bỗng chiếc trực thăng đáp xuống ruộng dưa, hỏi mua ít chục trái đem về phát cho đám Bộ binh.

Hôm sau quân báo cuả Tiểu khu cho biết, mấy người bán dưa hấu, là toán du kích đang băng đồng, thấy trực thăng, chạy không kịp nên dấu súng dưới cỏ, giả dạng nông dân. Tụi nó không dám bắn, vì thằng Gun 2
( trực thăng võ trang luôn luôn đi có cặp) đang bay xà quầng ở trên đầu. Trưởng phi cơ là một trung uý.

Phác Cò Lác lúc bay hộ tống tàu dầu ở Nhà Bè, nổi hứng xúc luôn ông Xã trưởng, Cuộc trưởng Cảnh sát, Đại đội trưởng ĐPQ cho đi chơi và cho một anh Bộ binh .. .. bay thử. Kết qủa : Lủi xuống sông, toàn bộ hành khách đều không chết cũng bị thương nặng, riêng Phác lại không bị hề hấn gì, chỉ bị tụt xuống đeo lon thượng sĩ. Phác mất lon trung uý từ đó.

Nghĩa Rận bay hành quân Kampuchia, ngang qua núi Bà Đen, bụng bị sao đó bèn đáp xuống rừng đi '' bát -rum '', dặn thằng thiếu uý hoa tiêu phó :

-
Bay vòng vòng trên đầu, chừng tao xong thì xuống bốc.

Thiếu uý nghe bốc, tưởng là xuống bốc .. cứt, giận đỏ mặt tía tai, bèn bay tới sóc Katum. Nghĩa phải bắn hết sáu quả đạn flare mới lôi nổi ngài thiếu uý về điểm đứng ban đầu. Nghĩa Rận là ông trung uý.

Trung uý Lâm Thồn đi bay ở Long Khánh, ra phố nham nhở sao đó, bị con gái nó chửi cho là đồ mất dậy, Lâm nhăn mũi trả lời:

- Có ai dậy đâu mà mất "

Con bé đụng phải thằng khốn, nên rút lui êm sau khi chưỉ vớt một câu:

- Đồ khốn nạn.

Lâm quay sang phi hành đoàn đang bám đầy nhóc mui chiếc xe Jeep huyênh hoang :

- Tao sẽ gò con nhỏ này , coi đứa nào khốn nạn cho biết.

Cô bé đó sau này trở thành bà Lâm Thồn, sau năm 75 người ta thấy thường đi thăm chồng đang bị tù cải tạo, gầy ốm hom hem lắm và trông đúng là '' khốn nạn'' thật.

Tòng râu đi bay cho Liên Hợp Bốn Bên, gặp tướng Râu Kẽm ở câu lạc bộ Huỳnh Hữu Bạc, ông tướng hỏi :

- Để râu có phép không đó "

- Dạ chưa, nhưng sẽ có..

- Chưa có sao dám để râu "

- Dạ vì muốn có phép để râu, phải kèm theo đơn xin , bốn tấm hình có râu. Bây giờ phải để râu, chụp hình xong mới xin phép.

Tướng Kỳ cười :

- Thằng trung uý này ngon, y hệt tao hồi trước.

*

Bây giờ mà còn đem cấp bậc hồi trước ra mà nói thì quả là quê một cục, nhưng xin bà con thứ lỗi, vì khoá 69A của chúng tôi ngày đứt phim hầu hết còn mang lon trung uý. Vậy nhân ngày kỷ niệm sinh nhật khóa lần thứ 32 này, bớt chút thời giờ mà nghe chuyện trung uý.

Ngày nọ, tướng Thiết giáp Parton đang bách bộ ở một công viên, có anh binh nhì chặn lại hỏi :

- Ê, có thuốc hông ta"

Vị tướng nổi danh móc một điếu đưa cho anh ta.

- Có bật lửa không "

Parton mồi lửa, anh lính ngửa đầu thả khói, mới chợt nhận ra đây là ông tướng, bèn đứng nghiêm laị chào và nói lời xin lỗi. Tướng Parton ôn tồn nói :

- Không sao, miễn là từ nay đừng có thái độ đó, nhất là đối với mấy thằng trung uý.

Trung uý là cái giống gì mà nhiều người né nó quá vậy"

Xin thưa, vì lính trơn mà hỏi xách mé như vậy là nó cho ăn bạt tai. Vì nó là những thằng tốc, điếc không sợ súng. Ở bộ binh, nó dẫn đại đội húc vào mục tiêu như những con trâu cui, khiến lính và địch quân bay hồn bạt vía; Còn ở Không quân, thì nó làm cho những xếp lớn nhiều phen... iả trong quần.

Năm 1960 Trung uý Phạm Phú Quốc bom dinh Độc Lập.

Năm 1975 Trung uý nhị trùng Nguyễn Thành Trung (nhưng không trung thành) cũng bom vào dinh này.

Cận đại nhất và oai hùng nhất, bay rà sát mặt biển sang thả truyền đơn ở Cuba;
Giỡn mặt với phòng không Cộng sản ở Sài gòn, có trung uý Lý Tống.

Tại sao không kể chuyện Thiếu uý hay Đại uý"

Vì: Lên tới đại uý thì lạnh cẳng lắm rồi. Mỗi lần đi bay, má bầy trẻ thường dặn :

- Đi bay cẩn thận nghe anh, nhớ về sớm sớm.

Thê tróc tử phọc như vậy thì còn bay với bổng cái nỗi gì!

Có một ông Đại uý nghĩ ra được câu khẩu hiệu dán ở phòng Hành quân: '' Có Pilot sống lâu ; Có Pilot gan dạ. Nhưng không có Pilot gan dạ nào sống lâu''. Ông cũng còn nghĩ ra một câu tục tĩu nữa:
'' Pilot tài ba là pilot chết trên... bụng vợ ''. Chuyện đại uý ư" Chán mớ đời.

Thiếu uý thì còn chán hơn nữa. Bay vào An Lộc, thấy đạn lửa bắn lên ghê quá, thiếu uý vội co giò lên để tránh đạn, người không biết rằng làm như thế thì đang phơi Cụ Hồ ra cho chúng nó nhắm bắn. Thiếu uý còn ngớ ngẩn hỏi :

- Trung uý, nhìn xuống rừng thì làm răng biết chộ mô nguy hiệm hơn chộ mô "

- Khờ bỏ mẹ, sao lại không" Rừng cũng tỷ như đàn bà. Nhìn qua thì thấy nó rất ngây thơ vô tôị, nhưng rớt xuống là biết ngay. Cứ coi đỉnh núi Bà Đen kia kià, hiền hoà là thế mà toàn đá không đó, ngay cả ban ngày mà đáp không cẩn thận là banh càng ngay. Dưới chân núi là khe suối chảy róc rách, cây cối um tùm, hai bên là trảng tranh mềm mại, tưởng rằng dù là ban đêm, có đổ quân vẫn êm ru. Nhưng thiếu uý em ơi ! Nếu không kinh nghiệm, rành điạ hình điạ vật thì em không gẫy càng, cũng tiêu cần lái.

Trung uý còn nhiều chuyện thần sầu qủi khốc , như khi lái rà mặt đường để tài xế xe đò liên tỉnh đang chạy ngược chiều phải đái ra quần vì sợ đụng. Khi thấy có em xinh xinh ngồi trong toa, trung uý gác càng trực thăng lên mui toa, gọi là làm chó đái. Khi hừng chí muốn làm khỉ, trung uý cho máy bay treo ngang ngọn cây, hái xoài xanh để... chơi. Khi bị đào đá, trung uý lấy máy bay đuổi chim trời bay toán loạn để trả thù đời.

Trung uý còn nhiều chuyện để kể lắm, nhưng đó là chuyện ''Tiền cách mạng '', chuyện bay bổng. Bây giờ nói chuyện ''Hậu cách mạng'' , đó là chuyện trung uý đi nuôi tôm.

*

Ngày còn ở phi đoàn, nhìn thấy khoảng tám chục trung uý nhởn nhơ ở phòng hành quân đã thấy là nhiều. Vào tù cải tạo, ôi thôi, ở đâu ra mà nhiều lắm vậy"

Mỗi khu có tới năm trăm thằng, có thằng mới tuổi hai mươi như thằng cu Nhãn, đại đôi trưởng Bộ binh, trẻ măng mà mặt mày nhăn nhó tối ngày ; Cũng có ông đáng tuổi ông cố nội như cụ già Long, trung uý Hiến binh cải ngạch, hay kể chuyện vụ điều tra ông tướng Tố, Chỉ huy trưởng trường Bộ binh Thủ Đức thời ông Diệm, bị chết vì thượng mã phong. Số còn lại sàn sàn một lứa đủ mọi loại quân binh chủng. Tất cả đều được giao một nhiệm vụ mới rất vinh quang: Nuôi tôm.

Ông bà ta thường nói: Nuôi con gà con heo, nuôi con cá con mú, chứ có ai nói đi nuôi thứ tôm mắc dịch này bao giờ đâu.

Đang là một phi công chính hiệu, tự dưng bị lột cánh bay và giao cho cái nghề nuôi tôm. Tôi và Lâm bất ngờ gặp nhau ở trại Minh Hải tỉnh Cà Mau. Đúng là tha hương ngộ cố tri. Hai đứa nhìn nhau ngơ ngác. Tôi hỏi Lâm :

- Xưa giờ mày có nuôi cái gì chưa"

- Nuôi gái.

Chán cái thằng này, gái thì thằng nào laị chẳng phải nuôi. Mà nuôi gái thì vinh dự gì mà kể. Nó cũng chẳng ăn nhập gì đến cái vụ nuôi tôm.

Ngay cả anh quản giáo Đội trưởng sống về nghề chống Mỹ cứu nước, cũng chẳng rõ con tôm đực khác con cái thế nào.

Cái tiền đồ huy hoàng cuả vụ nuôi tôm đại loại bắt đầu là thế. Nhưng chúng tôi cũng phải hồ hởi nuôi tôm, nuôi nhiều loại lắm : Tôm thẻ, tôm hùm , tôm bạc. Chúa ơi , tôm ở đây lớn quá. (Tôm hùm này là loại Tiger shrimp, là tôm Thủy quân lục chiến vì mình nó rằn ri như áo của lính thủy đánh bộ, ăn ngon lắm chứ không phải như tôm hùm mà ta hay ăn ở đám cưới gọi là Lobster, ăn dở ẹc).

Có ai biết nuôi tôm như thế nào đâu. Khởi đầu một anh quản giáo đẹp trai cỡ Thủ tướng Phạm Văn Đồng ra trước ''hàng quân'', anh khen những thành quả cuả Đảng, kế đến là chửi Mỹ, chưỉ Ngụy, chửi tướng, chửi tá, rồi lần lượt tới bọn cắc ké như chúng tôi. Xong bài bản đó anh mới vô đề:

- Chăn nuôi quan trọng nhất là hai việc, chọn giống và chọn thức ăn. Chẳng hạn muốn nuôi nợn thì phải mua nợn con tốt và cám ngon mới có nợn thịt mà bán. Hôm nay cách mạng dạy các anh một nghề mới, không cần giống, cũng chẳng cần đồ ăn, đó là nuôi tôm. Nuôi tôm không cần giống vì nước biển sinh ra tôm. Ta không cần mua thức ăn vì tôm ăn nước biển, chỉ cần có quyết tâm nuôi tôm, là ta có ''tôm thịt'' để bán. Bác nói : ''Với sức người, sỏi đá cũng thành cơm''.

Quản giáo biết sĩ quan Ngụy kiến thức hơi hạn chế, có nói nhiều chúng nó hiểu cũng chẳng là bao, anh chỉ lên lớp vắn tắt thế thôi.

Thực ra, chính anh ta cũng không biết rằng không phải nước biển sinh ra tôm, mà vì trứng tôm nổi lềnh bềnh lẫn trong nước thủy triều. Tôm cũng chẳng ăn nước biển, nó ăn những phiêu sinh vật mà mắt thường không nhìn thấy được.

Cái vốn duy nhất phải bỏ ra nuôi tôm là nhân lực đắp bờ vây tôm lại.

Người ta nói : Nước sông, công tù. Nguồn nhân lực này hầu như vô tận , lại free, vì đó là bọn tù cải tạo chúng tôi ! Quản giáo phân tách cái lợi cuả cách mạng về vấn đề nuôi tôm thậm ư là chí lý.

Mở đầu khâu nuôi tôm cũng giống như bất cứ khâu nào dưới Xã hội Chủ nghĩa là
buổi lễ Hạ quyết tâm.

Mặt thằng Lâm tái đi như miếng thịt đã ''Quá date'' khi bị quản giáo gọi lên đại diện anh em hạ quyết tâm thi đua. Dù sao thì Lâm cũng phải vâng lời quản giáo vừa quyết tâm vừa thách đố các đội khác:

- Hạ quyết tâm đạt chỉ tiêu thu hoạch một vuông tôm trong ba tháng là chín nghìn cân tôm tươi.

Cả hàng quân e ấp đưa tay lên lập lại ba lần câu: Quyết tâm.

Quản giáo nhe mấy cái răng cải mả ra cười, coi bộ rất hài lòng.

*

Nuôi tôm rất đơn giản, chỉ cần đắp bờ nhốt nó lại, chờ lớn mà bắt. Ta cứ đào con kênh rộng tám thước, sâu một thước, lấy đất đó mà đắp thành bờ chạy vòng vòng phía ngoài. Bờ rộng 1m80, cao 1m50. Tùy theo thế đất mà '' vuông tôm'' lớn hay nhỏ. Có cái rộng tới 100 mẫu. Nếu bờ và kênh khép lại thành một vòng tròn thì ta có '' vuông tôm'' tròn . Nếu bờ và kênh bẻ góc vuông thì ta có '' vuông tôm'' vuông
đúng nghĩa của nó, vì nó.. vuông. Bình thường một vuông tôm băng ngang mười con rạch, mỗi chỗ như vậy sẽ làm một cái cống bằng cây để xả nước khi cần. Khi vuông tôm đã đào hoàn tất, chờ cho nước thủy triều lên lớn, các đập sẽ được đóng lại , ''nội bất xuất, ngoại bất nhập ''. Bây giờ trong vuông tôm nước ngập lênh láng, chứa hàng vạn vạn con tôm đủ loại, đủ cỡ lớn nhỏ và hàng triệu phiêu sinh vật làm mồi để nuôi tôm. Giờ đây mấy chú tôm bị kẹt lại trong vuông chỉ còn biết đỏ mắt chờ ngày giải phóng, đêm đêm tôm nằm nhìn sao mà nhớ vợ thương con đang sống ngoài biển cả. Lúc này cải tạo lại là người được tự do phóng từ bên này qua bên kia vuông tôm để vít lỗ mội. Quản giáo nói chỉ cần một lỗ mội nhỏ như chiếc đũa, là tôm sẽ trốn sạch, như kiểu của bộ đôị chui đường hầm Củ Chi, ''thôn liền'' thôn, xã liền xã ngày nào.

Bình thường sau ba tháng tôm bị nhốt trong vuông có con lớn tới 100 gram, có những con còn niên thiếu trong độ tuổi thiếu nhi Bác Hồ, nhưng đa số vào loại trung cỡ 45 con một pound ở Mỹ.

Làm thế nào để bắt tôm "

Sau ba tháng không cho nước thủy triều vào, vuông tôm đã cạn nước trên đồng, chỉ còn lại dưới rạch mà cải tạo mới đào. Cải tạo viên bắt tôm bằng cách mò trộm, và tôm bị xử lý ngay tại chỗ, vì nếu bị bắt gặp sẽ bị ghép vào tội phá hoại tài sản của nhân dân. Dĩ nhiên khi thu hoạch đại trà mà mò như kiểu này thì biết bao giờ mới đủ
chín nghìn cân để nộp cho cán bộ. Cách mạng có óc sáng tạo, nên cái gì dân làm được thì cách mạng cũng .. làm được, bắt tôm hiện đại nhất là bắt tôm theo kinh nghiệm của dân.

Phải chờ đến ngày cuối tháng, con nước lên lớn nhất, ta hạ miệng đáy xuống rồi mở đập cho nước vào. Sau mấy tháng tù túng, thấy nước thủy triều tràn đến, tôm hồ hởi như ngày '' Miền Nam hoàn toàn giải phóng'', chúng lũ lượt theo con nước mà ra biển khơi, hy vọng sẽ được sống cuộc đời độc lập tự do hạnh phúc. Lúc đó trên bờ đập, Cách mạng cũng đã lo đầy đủ những Ủy ban Nhân dân để tiếp quản : Đó là bãi lựa tôm, toán khiêng tôm, tổ ánh sáng để chuẩn bị đưa tôm đi vượt biên . Cải tạo viên ngậm ngùi tiễn tôm ra ''tàu nhớn'', tàu đông lạnh của nước ngoài đậu ở chỗ nước sâu, bằng máy .. đuôi tôm. Tôm được kéo lên năm phút mỗi lần ở thùng thiếc đáy lớn, từ đó cải tạo viên có nhiệm vụ phân loại tôm lớn nhỏ tùy theo diện ác ôn hay thâm niên công vụ.

Khâu bắt tôm quan trọng nhất là khâu rà mép, khi nước thủy triều rút là lúc tôm di tản hàng loạt, tựa như bến tàu Sài gòn ngày 30-4-75. Lúc này chỉ cần một kẽ hở nhỏ giữa mép đáy và thành cống là tôm sẽ trốn đi ''sạch sành sanh'' theo cách nói của quản giáo. Cách mạng biết thế, nên chỉ định một toán có nhiệm vụ lặn xuống rà lại mép đáy sau mỗi lần tùng đáy được kéo lên để đổ tôm, make sure không có con tôm nào thoát được, châm ngôn của Cách mạng là ''bứt gọn, diệt gọn''.

Lần đầu tiên chuẩn bị ''xả tôm'', cải tạo viên hồ hởi lắm, vì hy vọng khẩu phần sẽ tăng thêm , tôm là sản phẩm cây nhà lá vườn mà ! Lại nữa, xả tôm rồi thì đâu còn gì nữa để mà làm .

Nhầm , nhầm ráo ! Vì sau lần xả tôm đó, anh nào cũng bị nightmare khi nghĩ đến xả tôm đợt hai, vì đã biết thế nào là xả tôm rồi. Thứ nhất , sau khi thức trắng đêm để lựa tôm rồi, hôm sau được nghỉ bốn tiếng gọi là ngủ bù, sau đó vẫn phải đi làm như thường. Ra bãi thằng nào cũng lờ đờ như kẻ say thuốc lào vì mất ngủ. Khẩu phần chẳng tăng được chút nào vì toàn bộ tôm bắt lên đã được ghe máy đuôi tôm chở ra tàu lớn dưới sự hộ tống rất nghiêm ngặt của vệ binh. Cái lập luận chẳng còn gì để làm được trả lời bằng một buổi hạ quyết tâm mới :

''Đắp một vuông tôm mới, to, đẹp bằng mười vuông tôm cũ''.

Xả tôm lần kế đó, Lâm tình nguyện rà mép một mình, nó chịu lặn xuống rà mép hầu như suốt đêm. Tôi thấy tội nghiệp, muốn thế nó một lúc, thế mà mặc dù trời lạnh nó cũng nhất định đòi làm một mình, như có mỹ nhân ngư đang đợi nó ở dưới đó vậy. Nó cứ lặn xuống một lúc rồi trồi đầu lên để thở. Thỉnh thoảng nó trèo lên bờ, lại gần đống lửa hơ cho khô chiếc quần Tiều , rồi lại nhảy xuống nước.

Vuông tôm mà Lâm Thồn hạ quyết tâm chỉ tiêu chín tấn, sau nhiều lần thu hoạch chỉ có hơn hai tấn. Tuy nhiên quản giáo nói giá bán rất đắt, cỡ ba đô la một ký (thời giá 1978), và y cũng nói thêm là bọn tư bản rất thích loại tôm này vì thịt nó dòn và đầu nó có ít ... cứt.

Một đội cải tạo gồm có một trăm tên , vừa quản giáo vừa vệ binh, cộng với năm trăm thằng trung uý, mà sau sáu tháng làm việc cật lực, thu về được sáu ngàn đô la. Tính ra mỗi người làm được tám cents mỗi ngày !

Đi tù cải tạo thì chán lắm, ai cũng biết như vậy, nhưng đôi khi cũng được chút niềm vui, chẳng hạn như sau khi thu hoạch tôm lần đó, tuy không đạt được chỉ tiêu, nhưng đội tôi cũng được khen là công tác ''xuất sắc''. Cái vui lớn hơn nữa là sau đó không lâu, tôi được thả về xum họp với gia đình vì đã được công nhận là học tập tốt!

Một năm sau, Lâm đến thăm tôi, hai thằng âm mưu tính chuyện vượt biên. Tôi đãi nó một bữa cơm ''no'', rồi tâm sự suốt đêm sau khi dặn người nhà canh chừng giùm Công an khu vực.

Tôi hỏi:

- Không hiểu sao tụi nó không biết mày hở đáy cho tôm ra bớt. Nó mà biết thì khốn cả lũ.

Lâm cười triết lý vụn:

- Lừa Cán bộ mà để cho nó biết là thằng bất trí. Làm nghĩa vụ mà không xong là thằng .. bất lực. Làm xong mà mình vẫn sống là thằng.. mất dạy.( Chắc nó vẫn còn nhớ câu chưỉ ngày xưa của nàng).

Lâm nói thêm:

- Giỡn chơi chứ tao cũng lo lắm, lúc đầu tôm bắt được nhiều quá tao đâm hoảng, vì cứ đà đó thì bắt tới cả hơn chục tấn, và như thế thì lựa tới sáng cũng không xong. Thế nên mỗi lần rà mép tao lại cho nó hở ra một tị. Sau đó thằng quản giáo sinh nghi, vì thấy tôm ít đi, nó hỏi tao có chắc là miệng đáy và thành cống có kín không, tao cam đoan là kín và còn thách nó lặn xuống kiểm tra. Thằng này làm biếng và sợ lạnh, chứ nó mà lặn xuống thì chắc tao bị ''bụp'' rồi.

Lâm cười cười:

- Rocket, Minigun mình mất mẹ nó rồi, tay vo mà đánh được nó trận đó thật là hả cả tấm lòng. Mẹ kiếp, gần chục tấn tôm mà tao phóng sanh đó, kể như để cúng vong linh những người mà tụi nó đã giết oan từ trước tơí giờ.


PHƯƠNG TOÀN